آری آنها ظاهرا آزادند. آزاد که در چارچوب منافع اربابان زر و زور گام بردارند، آزاد که برای شان غلامی و بردگی کنند، در برابرشان دست به سینه بایستند، خود را فردی محکوم در برابر آنها بحساب آورند، عیش و آسایش خود و خانواده خویش فدای آنان کنند. اما در آنجا که مساله احقاق حقی، دفاع از حیثیتی و شری، اقدام در احیای سنت ارزنده، عصیانی در برابر کجرویها مطرح باشد حق هیچ گونه اعلام نظر را ندارند و آزادی شان امری بی معنی است.
آنها مستقلند، استقلال در کار کردن و جانکندن دارند، مستقلند که در کوخ خود بنشینند و بجان اربابان خود دعا کنند، مستقلند که با فردی از طبقه خود ازدواج کنند، نان و خرمای خود را بهر گونه ای که بخواهند و در هر زمان که بخواهند صرف کنند، رو بقبله یا پشت به قبله بخوابند، هر چند نفری که بخواهند زاد و ولد کنند و برای اربابان خود غلامان جدید تربیت کنند.
اما در آنچه که مربوط به تغییر سرنوشت، انتخاب زمامدار جدید، برون آمدن از زیر سلطه ارباب است حق زدن و استقلال طلبی ندارند.
