در مقاطع مختلف تاریخ امامان معصومعلیه السلام، این حقیقت مشاهده میشود که مردم آمادگی لازم برای استفاده بهتر از حضور امام را نداشتند. آنان در زمانهای گوناگون فیض محضر معصوم را قدر ندانستند و از زمزم جاری هدایتهای او آنچنان که بایسته بود بهره نبردند. خداوند متعال آخرین حجت حق را پنهان کرد تا هر زمان که آمادگی
عمومی برای پذیرش او فراهم شد ظاهر شود و همگان را از سرچشمه معارف الهی سیراب سازد.
بنابراین وجود آمادگی از شرایط بسیار مهمّ برای ظهور مصلح موعود است چرا که با وجود آمادگی است که حرکت اصلاحی آن حضرت به نتیجه مطلوب خواهد رسید.
در قرآن کریم درباره گروهی از بنی اسرائیل که از ظلم و ستم جالوت که فرمانروایی ستمگر بود به ستوه آمده بودند آمده است که از پیامبر زمان خود خواستند که برای آنها فرماندهی را برگزیند تا تحت فرمان او به نبرد با جالوت بپردازند.
أَ لَمْ تَرَ إِلَی الْمََلإِ مِنْ بَنی إِسْرائیلَ مِنْ بَعْدِ مُوسی إِذْ قالُوا لِنَبِیٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنا مَلِکًا نُقاتِلْ فی سَبیلِ اللَّهِ قالَ هَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِتالُ أَلاَّ تُقاتِلُوا قالُوا وَ ما لَنا أَلاَّ نُقاتِلَ فی سَبیلِ اللَّهِ وَ قَدْ أُخْرِجْنا مِنْ دِیارِنا وَ أَبْنائِنا فَلَمَّا کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقِتالُ تَوَلَّوْا إِلاَّ قَلیلاً مِنْهُمْ وَ اللَّهُ عَلیمٌ بِالظَّالِمینَ(1)
آیا مشاهده نکردی جمعی از بنی اسرائیل را بعد از موسی، که به پیامبر خود گفتند: زمامدار (و فرماندهی) برای ما انتخاب کن تا (زیر فرمان او) در راه خدا پیکار کنیم. (پیامبر آنها) گفت: شاید اگر دستور پیکار به شما داده شود (سرپیچی کنید و) در راه خدا جهاد و پیکار نکنید. گفتند: چگونه ممکن است در راه خدا پیکار نکنیم در حالی که از خانهها و فرزندانمان رانده
شدهایم (و شهرهای ما به وسیله دشمن اشغال، و فرزندان ما اسیر شدهاند)؟ اما هنگامی که دستور پیکار به آنها داده شد، جز عده کمی از آنان، همه سرپیچی کردند. و خداوند از ستمکاران آگاه است.
خواستن فرمانده برای جنگ، نوعی آمادگی را در آنها نشان میداد اگر چه تعداد فراوانی در بین راه سست شدند و عدّه کمی تا پایان مبارزه ماندند.
پس امر ظهور زمانی است که همه از عمق جان خواهان عدالت اجتماعی، امنیّت اخلاقی و روانی و رشد و شکوفایی معنوی باشند؛ وقتی مردم از بی عدالتیها و تبعیضها خسته شوند و ببینند که آشکارا حقوق ضعیفان به وسیله صاحبان قدرت و ثروت پایمال میگردد و امکانات مادی در انحصار عدهای معدود است و درست در همان زمان که بسیاری از افراد اجتماع نیازمند نان شب هستند گروهی دیگر برای خود کاخها میسازند و در محافل خود، هزینههایی سر سامآور غذایی و رفاهی به بار میآورند، در چنین محیطی عطش عدالت خواهی به اوج میرسد.
زمانی که فساد اخلاقی در انواع مختلف رواج پیدا کند و افراد در انجام کارهای ضد اخلاقی بر یکدیگر سبقت بگیرند بلکه به اعمال زشت خود افتخار کنند و یا چنان از اصول الهی و انسانی فاصله بگیرند که بعضی از اعمال منافی عفّت را قانونی کرده و در نتیجه نظام اصیل خانواده را سست کنند و فرزندان بی سرپرست را به دامن اجتماع بریزند، اشتیاق به ظهور پیشوایی که حاکمیّت او، امنیّت و سلامتی اخلاقی و روانی را به بشریّت هدیه خواهد کرد، فراوان میشود. و آنگاه که مردم همه لذّتهای مادی را تجربه کنند ولی از زندگی و حیات خود راضی نباشند و در پی جهانی برخوردار از
معنویّت باشند، تشنه آبشارِ لطف امامعلیه السلام میشوند.
بدیهی است که شوق درک حضور امام، زمانی به اوج میرسد که بشریت با تجربه کردن دولتها و نظامهای مختلف بشری به این حقیقت برسد که تنها نجات دهنده عالم از فساد و تباهی، خلیفه و جانشین خدا در زمین حضرت مهدیعلیه السلام است و یگانه برنامهای که حیات پاک و طیّبه را برای انسانها به ارمغان میآورد قوانین الهی است. بنابراین با همه وجود نیاز به امام را درک کنند و به دنبال این درک، برای فراهم شدن زمینههای ظهور او تلاش کنند و موانع را از سر راه او بردارند. و در این زمان است که فرج و گشایش فرا میرسد.
پیامبر گرامی اسلامصلی الله علیه وآله در توصیف آخر الزمان و دوران پیش از ظهور فرمود:
[زمانی میرسد] که انسان مؤمن هیچ پناهگاهی نمییابد که از شرّ ظلم و تباهی به آن پناه برد پس [در آن زمان] خداوند عزوجل مردی از خاندان مرا بر میانگیزد.(2)
1) سوره بقره، آیه 246.
2) عقدالدرر، ص 73.
