شاید نخستین کس از عامّه که در این باب تألیف کرده، همانا، عَبّاد بن یعقوبِ رَواجِنی باشد. شیخ در فهرست گفته که او را که کتاب أخبار المهدی علیه السّلام است و تصریح کرده که وی عامّیمذهب است.(1)
او به سالِ 250 ه. ق. درگذشته، چُنان که ابنِ حَجَر در تقریب این تاریخ را یاد کرده و گفته است: مردی صدوق بود که به سالِ 250 وفات کرد، و ذهبی گفته: در حدیث صادق بود.(2) صاحبِ الذّریعه نیز او را در کتابِ خویش یاد کرده است.(3)
قاضی أبوالعَنْبَس محمّد بن إسحاق بن إبراهیمِ کوفی، قاضی صَیْمَره، نیز کتاب صاحب الزّمان تألیف کرده است. ابنِ ندیم در فهرستِ خود این کتاب و مؤلّف را یاد کرده و تصریح نموده است که وی: «أدیب و آگاه از ستارهشناسی بوده و تا به روزگارِ معتمد زیسته و در جمله ندیمانِ وی درآمده».(4) یاقوت هم سرگذشتِ او را در معجم الأدباء آورده و خاطرنشان کرده است که وی معتمد را که به سالِ 279 بمُرد، دریافته.(5) علّامه خِرسان در مقدّمهاش بر کتابِ البیان فی أخبار صاحبالزّمان «علیهالسّلام» از او سخن گفته است.(6)
به هر رویْ، دلخواهِ من آن بود که از أحادیثی که از پیشوایانِ هدایتگر و معصوممان «علیهمالسّلام» درباره سَروَرمان صاحبالزّمان – عَجَّلَ اللّهُ تَعالی فَرَجَهُ الشَّریف وَ روحی و أرواحُ العالَمینَ لِتُرابِ مَقْدَمِهِ الفِداء – رسیده است، رسالهای گِردآوَرم. زینْرو، این أوراق را فراهم ساختم و الأربعونَ حدیثًا فی مَن یَملَأُ الأَرضَ قِسطًا و عَدلًا نامیدم.
و میدانم که این رساله نه تحقیق است و نه تدقیق و نه تألیف و نه تصنیف؛ بلکه تنها حُبّ و ولایِ صاحبِ آن است، زیرا تا در کارِ تألیفِ آن بودم، یاد و نامِ آن حضرت (عج) در ذهن و زبانِ من بود.
بر کسی که با حدیث آشنا باشد، پوشیده نیست که جمیعِ أحادیثِ یادشده در این رساله، از طریقِ مشایخِ بزرگوارِ نگارنده(7) به صاحبانِ حدیثنامهها مُسْنَد و مُعَنْعَن و متّصل است و سندِ آنها از راوی تا مرویّعنه – علیه السّلام – نیز در کتابهاشان موجود است. نگارنده این سَنَدها را بر سبیلِ اختصار حذف کرده و هرکه بخواهَد از این أسناد اطّلاع یابَد، باید به منابع یاد شده در ذیلِ أحادیث مراجعه نماید.
در پایانِ این مقدّمه، از پِژوهنده بسیارکوش و محقّق، جَنابِ حجّةالإسلاموالمسلمین آقایِ حاج سیّدأحمدِ حُسَینیِ اِشکوری – مُدَّ ظِلُّه -، بخاطرِ راهنمائیها و إصلاحاتی که در حقِّ این رساله و تدوینِ آن روا داشتند، سپاسگزاری میکنم.
والحمدُ للّهِ أَوَّلًا و اخِرًا و ظاهِرًا و باطِنًا.
عیدِ قُربان 1408 ه. ق.
هادی نجفی
1) الفهرست/119.
2) میزان الاعتدال 16:2.
3) الذّریعة 352:1.
4) الفهرست/168.
5) معجم الأدباء 8:18.
6) مقدّمه البیان فی أخبار صاحب الزّمان «علیه السّلام»/70.
7) ایشان را در رسالهای که به نام طریق الوصول إلی أخبار آلالرّسول علیهمالسّلام نوشتهام، یاد کردهام.
