زمینه‏های تربیتی

شناخت هر یک از ابعاد شخصیت حضرت بقیة الله و سایر اهل بیت معصومین علیهم السلام، زمینه‏ی تربیتی خاص در انسان پدید می‏آورد.

چون جهات کمالات و شئون ولایت آنان، مختلف و متعدد می‏باشد و باز هر کمال و شانی، جنبه‏های گوناگونی دارد. مثلا یکی از کمالات آسمانی پیامبر و ائمه علیهم السلام که پرتویی از آن در این نوشتار نقش بست. علم وهبی و دانش خدادادی است، اما همین علم و آگاهی، شئون مختلف پیدا می‏کند و جهات علوم آنان، متعدد می‏باشد. چنانکه در کتاب «اصول کافی» بابی تحت عنوان «جهات علوم الائمة علیهم السلام» آمده و ضمن آن گزارشی از امام هفتم حضرت موسی بن جعفر علیه السلام رسیده که فرمودند:

رسائی دانش ما بر سه وجه است: گذشته و آینده و واقع شونده. اما گذشته برای ما تفسیر شده است. اما آینده بر ایمان نوشته شده و اما پدیده‏ها و حوادث، از طریق الهام به قلب‏ها و تاثیر در

گوش‏ها می‏باشد (که فرشته با ما سخن می‏گوید) و این برترین دانش ما است.

در خبر دیگری از مفضل حکایت شده که گفت: به حضرت ابوالحسن علیه السلام عرض کردم: از امام صادق علیه السلام گزارش نموده‏اند که فرموده است:

قطعا دانش ما سه گونه می‏باشد: گذشته و نوشته شده و از راه ورود به قلب‏ها و تاثیر در گوش‏ها.

حضرت ابوالحسن علیه السلام فرمودند:

اما گذشته، مربوط به دانش ما نسبت به امور پیشین است، اما نوشته شده، مربوط به رویدادهای آینده است. اما نکته‏هائی که در دلها نقش می‏بندند، از راه الهام می‏باشند و آنچه در گوش‏ها وارد می‏شوند، از طریق ارتباط با فرشته است.

بدیهی است که بحث گسترده پیرامون هر یک از شئون علمی امامان علیهم السلام یا ابعاد قدرت یا جهات عصمت و یا سایر مراتب فضائل و کمالات آنان، خود مستلزم گفتار مستقل و کتاب جدائی است و هر یک از آنها، منشاء آثار خاصی در روح عارف و توجه کننده می‏گردد و زمینه‏ی تربیتی ویژه‏ای در وی به وجود می‏آورد که نیاز به تحلیل و تفسیر مخصوص دارد. اکنون فقط دو مورد از این آثار را که مربوط به مباحث کتاب است، به اختصار بیان می‏داریم، یکی درباره‏ی

اثر معرفت و توجه به دانش اهل بیت و دیگر پیرامون تاثیر شناخت و توجه به قدرت آن بزرگواران.