هر پدیدهای در جهان با فراهم آمدن شرائط و زمینههای آن به وجود میآید و بدون تحقق زمینهها امکان وجود برای هیچ موجودی نخواهد بود. هر زمینی قابلیت پرورش دانه را ندارد و هر آب و هوایی مناسب با رشد هر گیاه و نباتی نیست. وقتی
کشاورز میتواند انتظار برداشت خوب از زمین داشته باشد که شرایط لازم برای به دست آمدن محصول را تهیه کرده باشد.
بر این اساس هر انقلاب و رویداد اجتماعی نیز به زمینهها و شرایط آن بستگی دارد؛ همانگونه که انقلاب اسلامی ایران نیز با فراهم آمدن مقدمات آن به پیروزی رسید. قیام و انقلاب جهانی امام مهدیعلیه السلام که بزرگترین حرکت جهانی است نیز پیرو همین اصل است و بدون تحقق زمینهها و شرایط آن به وقوع نخواهد پیوست.
مقصود از این سخن آن است که تصور نشود امر قیام و حکومت امام مهدیعلیه السلام از روابط حاکم بر جهان آفرینش مستثنی است و حرکت اصلاحی آن بزرگوار از راه معجزه و بدون اسباب و عوامل عادی به سرانجام میرسد. بلکه بر اساس تعالیم قرآن و پیشوایان معصومعلیهم السلام، سنّت الهی بر این قرار گرفته که امور عالم از مجرای طبیعی و علل و اسباب عادی انجام گیرد.
امام صادقعلیه السلام فرمود:
خداوند امتناع دارد از اینکه امور را جز از راه اسباب (آن) فراهم آورد.(1)
و در روایتی از امام باقرعلیه السلام نقل شده است که شخصی به ایشان عرض کرد:
میگویند زمانی که امام مهدیعلیه السلام قیام کند همه امور بر وفق مراد او خواهد بود.
حضرت فرمود: هرگز چنین نیست. قسم به آنکس که جانم در دست اوست اگر بنا بود برای کسی کارها خود به خود درست شود همانا برای رسول خداصلی الله علیه وآله چنین میشد.(2)
البته سخن فوق بدین معنی نیست که در قیام بزرگ مهدوی، امدادهای غیبی و آسمانی وجود نخواهد داشت بلکه مقصود آن است که در کنار امدادهای الهی، زمینهها و عوامل و شرایط عادی نیز باید فراهم شود.
با این مقدمه ابتدا باید زمینههای ظهور را بشناسیم و سپس در راه تحقّق آنها گام برداریم.
مهمترین زمینههای قیام و انقلاب جهانی امام مهدیعلیه السلام چهار چیز است که هر یک را جداگانه مورد بررسی قرار میدهیم:
1) میزانالحکمة، ج 5، ح 8166.
2) غیبت نعمانی، باب 15، ح 2.
