«علی بن محمد سمری» از شخصیتهای با ایمان و تقواست و در علو شان و قدر و منزلت او همین بس که او نایب مطلق و خاص حضرت صاحب العصر – علیه السلام – می باشد با اینکه در آن عصر، جمع زیادی از شیعیان مخلص از صلحا و شایستگان، وجود داشته اند. او آخرین نایب خاص آن حضرت می باشد و با فوت او، غیبت کبرا شروع شد و نیابت عام او به مرجعیت عظمای فقهای شیعه رسید.
راویان، روایت می کنند که آن حضرت قبل از فوت علی بن محمد سمری برای او توقیعی چنین فرستاد:
«ای علی بن محمد سمری! خدا اجرت بدهد، تو در خلال شش روز فوت می کنی، پس کارهای خود را جمع و جور کن و کسی را جانشین خود معرفی نکن، به درستی که غیبت کامل به وقوع پیوست و ظهوری نیست مگر به اذن خدای متعال و آن وقتی است که زمان، طولانی و دلها قسی شود و زمین از ظلم، پر شده باشد و زمانی بر شیعیان برسد که کسی ادعای مشاهده کند. و البته هر کس که ادعای مشاهده کند، کذاب و افترا زننده است و لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم…».(1)
ما در این توقیع شریف می بینیم هر کس بعد از غیبت کبرای آن حضرت، ادعای مشاهده امام – علیه السلام – نماید، کذاب و مفتری است. و از طرف دیگر، قطعا و یقینا – که به تواتر هم ثابت شده است – عده ای از بهترین علمای شیعه و از صلحای آنان، به حضور اقدس آن حضرت مشرف شده اند و به شرف لقای او نایل آمده اند. در توجیه این دو:«مدعی مشاهده، کذاب است و قطعا عده ای خدمت آن حضرت رسیده اند»، مطالبی گفته شده است. بهتر از همه آن است که هر کس در زمان غیبت کبرا ادعای مشاهده و نیابت و وکالت او را بنماید – مثل آنچه در زمان غیبت صغرا بود – دروغ گفته و افترا زده است. و چنین ادعایی غیر از آن است که بدون ادعای نیابت و وکالت، تشرف حضور و ملاقات را اطلاع دهد. و گمان من آن است که این توجیه خوب است.
1) معجم رجال الحدیث 013 : 186.
