«حسین بن روح نوبختی» با یکی از افراد که جزء دشمنان بود، مناظره ای کرده که قدرت علمی و اطلاعات گسترده او را حکایت می کند. مرد معاندی به حسین بن روح گفت: می خواهم از تو چیزی بپرسم؟
گفت: بپرس.
گفت: بگو بدانم آیا حسین – علیه السلام – ولی خداست؟
فورا گفت: آری.
گفت: آیا جایز است که خدا دشمنش را بر ولی خودش مسلط گرداند؟
حسین بن روح گفت: آنچه را که به تو می گویم بفهم و توجه کن. بدانکه خداوند متعال با مردم به طور علنی و شفاهی سخن نمی گوید، بلکه پیغمبرانی از خود آنان به سویشان مبعوث می کند که اگر از غیر بشر، پیغمبرانی به سوی مردم می فرستاد، دورش جمع نمی شدند و متفرق می شدند. بنابراین، پیغمبران از خود مردم می باشند، همانند مردم می خورند و در کوچه و بازار راه می روند و مردم به آنان گمفتند که شما همانند ما و ما از شما هستیم، قبول نداریم که شما پیامبر هستید مگر اینکه معجزه ای ارائه نمایید و اگر معجزه نشان دادید، می فهمیم که مورد عنایت خاص پروردگار هستید که چنین قدرتی دارید، ولی ما آن را نداریم. پس معجزات انبیا بزرگترین دلیل و برهان صدق انبیاست، لذا بعضی از آنان بعد از انذار و اتمام حجت، «معجزه طوفان» ارائه دادند و متمردین غرق شدند. و بعضی از آنان وقتی که به میان «آتش» افتادند، آتش به اعجاز الهی، به برودت و سلامت تبدیل گشت و برای بعضی از آنان، «دریا»
شکاف برداشت و دشمن در آن غرق شد و خداوند عصای خشک او را به اژده ها مبدل نمود و با دست بعضی از آنان «مرده را زنده نمود» و برای بعضی از آنان «شق القمر» نمود و چارپایان همچون شتر و گرگ و غیره را به زبان آورد که با او سخن بگویند.
و خلاصه آنکه: انبیای الهی، معجزاتی ارائه دادند که مردم از آوردن آن عاجز بوده اند و حکمت و مصلحت خدا چنین بوده است که پیامبران گاهی با اینکه این معجزات را داشته اند غلبه می کردند و پیروز می شدند و گاهی با داشتن معجزات، موفق نمی شدند و ظاهرا شکست می خوردند. و اگر چنانچه همیشه غالب و پیروز می شدند و هیچگاه با شکست و مغلوبیت مورد امتحان و بلا قرار نمی گرفتند، مردم به پندار غلط می افتادند و آنان را برای خود معبود و همه کاره می دیدند، پس پیغمبران هم با داشتن معجزات و بینات، گاهی موفق و پیروز و گاهی مغلوب و غیر موفق و مبتلا می شدند و مردم هم وقتی که آنان را چنین می دیده اند، آنان را تنها مؤثر نمی دانستند بلکه می فهمیدند که این هستی و خود این پیامبران، خدایی دارند که آفریننده و مدبر تمام هستی است و قهرا او را کرنش می کردند و از رسولان او اطاعت می نمودند و آنان حجت خدایند بر مردم، هر کس ابلاغ و انذار و بینات آنان را دید و تصمیم گرفت که حق است و باید اطاعت کرد، سعادت خود را تامین کرده و هر کس در مقابل ابلاغ و بینات انبیا لج کرد و عناد ورزید، به هلاکت ابدی افتاده است…
این جواب و این مناظره، قدرت علمی حسین بن روح را حکایت می کند. و این جواب آنچنان محکم بود که دشمن، عاجز و مبهوت ماند، لذا محمد بن ابراهیم بن اسحاق که در آن جلسه حاضر بوده است، می گوید: جواب حسین بن روح آن چنان شگفتی آفرید که فردای آن روز، خدمت او رسید تا از او
بپرسد که آیا این جواب از خود او بود یا از امامان معصوم – علیهم السلام – گرفته است؟ حسین بن روح به او می گوید:
ای محمد بن ابراهیم! من در هیچ شرایطی گرچه سخت و نابود کننده باشد؛ از خودم چیزی نمی گویم، بلکه همه از اصل و ریشه و از استفاده هایی است که از حجت خدا برده و شنیده ام، می باشد…(1)
1) منتخب الاثر، ص 397 – 399.
