گنجهای دانش

راه دانشمند شدن و رسیدن به علوم و معارف نیز دو گونه است:

یکی به طریق اکتساب و تلاش علمی. دوم از راه موهبت و دست یابی به گنج‏های دانش آسمانی؛ بدون زحمت تحصیل و رنج فراگیری.

راه اکتسابی علوم آن است که زحمت و کوشش فرد، واسطه‏ی نیل به دانش می‏باشد مثلا دانش آموز، دوره‏ی ابتدائی را طی می‏کند. سپس مرحله‏ی دبیرستان را پشت سر می‏گذارد و وارد دانشگاه می‏شود و خلاصه پله پله، با زانو زدن در برابر اساتید و مطالعات پی گیر و تلاش‏های شبانه روز، به معادن فرهنگ و علوم دست می‏یابد.

اما طریق موهبت آن است که بدون درس گرفتن و استاد دیدن، و بی زحمت کتاب خواندن و مباحثه کردن، یکباره چشمه‏های جوشان معارف الهی، از عالم غیب سرازیر شود و در وجود انسان جریان پیدا کند و انوار علوم آسمانی به قلبش بتابد.

دانش بشری، همه از راه اکتساب و تحصیل است، اما علوم پیامبران و امامان علیهم السلام فقط از طریق الهام و موهبت می‏باشد.

گرچه هر دو علم را خدا داده و همچنانکه در مثال ثروت بیان کردیم، هم عالم شدن سایر انسان‏ها که بر اثر تحصیل و کوشش مداوم است، به فیض و لطف پروردگار و نعمت‏های الهی می‏باشد و هم نیل به گنج‏های اسرار ربانی و معارف عالم غیب و انوار دانش آسمانی، به اراده‏ی آفریدگان جهان می‏باشد. اما راه اول را که همراه با کار و تحصیل خود انسان است، «علم اکتسابی» نامند و طریق دوم را که بدون دخالت بشر و بی زحمت و رنج درس خواندن می‏باشد، دانش موهبتی یا «علم وهبی الهی» گویند.

هر پیامبر و وصی پیامبری، به تعلیم الهی آنچه را در مسیر رسالت

و در جهت هدایت امت قرار دارد می‏داند و این آگاهی از اسرار تکوین و تشریع، آیه‏ی و بینه‏ای برای نشان دادن حقانیت وی محسوب می‏شود.

البته علم موهبت شده به هر حجتی، در محدوده‏ی هدایتگری و وسعت دائره‏ی رسالت یا وصایتش می‏باشد نه آنکه هر پیشوائی به تمام علوم اولین و آخرین دانا باشد. فقط پیامبر اسلام و اهل بیت معصومین آن حضرتند که به تعلیم خداوندی از جمیع اسرار خلقت و تمام علوم آسمان و زمین آگاهند و سراسر، دانش و نور آفریده شده‏اند.

گزارش‏های فراوان و نصوص پی در پی که در اصطلاح، «اخبار متواتر» نامیده می‏شوند از طریق شیعه و غیر شیعه، سند زنده‏ی این حقیقت است و مدارک اسلامی، سرشار از احادیثی است که بیانگر احاطه‏ی علمی چهارده معصوم بر تمام مخلوقات می‏باشد.

اکنون به طور نمونه قسمتی را خاطر نشان می‏سازیم:

نخست چند مورد را که در کتاب «روح هستی» از متون روایی شیعی نقل کرده‏ایم یادآور می‏شویم:

از امام مجتبی علیه السلام روایت شده که فرمودند:

«انا لنعلم ما یجری فی اللیل و النهار»

ما آنچه را در شب و روز جریان می‏یابد می‏دانیم.

سپس افزودند:

خداوند متعال، حلال و حرام و علم تنزیل و تاویل را به پیامبرش آموخت، آنگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله تمام دانش خود را به علی علیه السلام تعلیم نمود.

باز از همان بزرگوار گزارش شده که فرمودند:

از جدم رسول خدا صلی الله علیه و آله درباره‏ی پیشوایان بعد از او پرسیدم. فرمودند: امامان بعد از من به عدد نقباء بنی اسرائیل، دوازده نفرند که خداوند، دانش و فهم مرا به آنان داده و تو نیز ای حسن از جمله‏ی ایشان هستی.

پرسیدم: ای رسول خدا، پس قائم ما اهل بیت، کی ظهور خواهد کرد؟

فرمودند: حسن جان، مثل او همانند قیامت است که در آسمان‏ها و زمین، بس گران باشد. به سراغتان نیاید مگر یکباره و ناگهان.

نیز همان امام معصوم علیهم السلام فرمودند:

شنیدم که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به علی علیه السلام می‏گفت: تو وارث دانش من هستی و معدن حکمت‏هایم می‏باشی و پیشوای بعد از من خواهی بود. زمانی که شهادتت فرا رسد، پسرت حسن و بعد از شهادت وی فرزندت حسین به امامت رسند. وقتی حسین، شهید شود پسرش علی، امام است زیرا بعد از حسین، نه نفر از نسل او امامان پاک و پیشوایان طاهرین می‏باشند.

عرض کردم: ای رسول خدا، نامهای آن نه نفر چیست؟

فرمودند: علی و محمد و جعفر و موسی و علی و محمد و علی و حسن و مهدی. که از نسل حسین است و خداوند تعالی به وسیله‏ی او زمین را سرشار از انصاف و عدالت سازد، چنانکه مالامال از ظلم و ستم شده باشد.