پس از روشن شدن دیدگاهها، بجاست به این سؤال پاسخ دهیم که با وجود قرآن و سنت پیامبرصلی الله علیه وآله چه نیازی به امام و رهبر دینی – آنگونه که شیعه معتقد است – وجود دارد؟
برای ضرورت وجود امام، دلیلهای فراوانی بیان شده است ولی ما تنها به یک بیان ساده، اکتفا میکنیم:
همان دلیلی که نیاز به پیامبر را بیان میکند، بیانگر نیاز مردم به «امام» نیز است. زیرا
از سویی، اسلام آخرین دین و حضرت محمّدصلی الله علیه وآله آخرین پیامبر خداست، بنابراین، اسلام باید پاسخگوی تمام نیازهای بشر تا قیامت باشد. از سوی دیگر، قرآن کریم، اصول و کلیّات احکام و معارف الهی را بیان کرده است و تبیین و توضیح آن به پیامبرصلی الله علیه وآله واگذار شده است.(1) ولی روشن است که پیامبرصلی الله علیه وآله به عنوان رهبر مسلمین، مطابق نیازها و ظرفیت جامعه اسلامیِ زمان خود به بیان آیات الهی پرداخته است و لازم است برای او جانشینان لایقی باشد که همچون او متصل به دریای بیکران علم خدا باشند تا آنچه را پیامبرصلی الله علیه وآله، تبیین نفرموده است، بیان کنند و نیازهای جامعه مسلمین را در هر زمان، پاسخ گویند.
همچنین امامانعلیهم السلام، نگهبان میراث به جا مانده از پیامبرصلی الله علیه وآله و نیز مبیّن و مفسّر حقیقی قرآن کریم هستند تا دین خدا دستخوش تحریفِ غرض ورزان و دشمنان قرار نگیرد و این سرچشمه زلال تا قیامت، پاک و پاکیزه باقی ماند.
بعلاوه «امام» به عنوان انسان کامل، الگوی جامعی در همه ابعادِ انسانی است و بشر نیاز جدّی به چنین نمونهای دارد که با دستگیری و هدایت او، آنگونه که در خور کمال انسانی اوست تربیت گردد و در پرتو راهنماییهای این مربی آسمانی از انحرافها و دامهای نفس سرکش خود و شیطانهای بیرونی محفوظ بماند.
از مطالب بالا روشن شد که نیاز مردم به امام یک نیاز حیاتی است و برخی از وظایف امام به شرح زیر است:
– رهبری و اداره امور جامعه (تشکیل حکومت)
– حفظ دین و آئین پیامبر از تحریف و بیان صحیح قرآن
– تزکیه نفوس و هدایت معنوی مردم.(2)
1) قرآن کریم خطاب به پیامبر اسلامصلی الله علیه وآله فرموده است: ما ذِکر [قرآن] را بر تو فرستادیم تا آنچه را بر مردم نازل شده است برای ایشان بیان کنی؛ سوره نحل، آیه 44.
2) گفتنی است که «تشکیل حکومت» توسط امام معصوم وابسته به زمینهها و شرایط آن است ولی سایر وظایف، حتی در زمان غیبت، انجام میگیرد اگرچه در زمان ظهور امام و حضور آشکارش در میان مردم، ملموس و عینی است. نکته دیگر اینکه آنچه در این بخش گفته شد نیاز مردم به امام در حیات معنوی آنهاست و اما نیازِ مجموعه عالم به «وجود امام» در بحث «فوائد امام غایب» خواهد آمد.
