پیمودن جاده انتظار بدون شناختن امامِ منتظَر ممکن نیست. استقامت و پایداری در وادی انتظار وابسته به درک صحیح از پیشوای موعود است. بنابراین علاوه بر شناخت امام به اسم و نسب، لازم است نسبت به جایگاه امام و رتبه و مقام او نیز آگاهی کافی بدست آورد.
ابونصر که از خدمتگذاران امام حسن عسکریعلیه السلام است، پیش از غیبت امام مهدیعلیه السلام به حضور آن حضرت میرسد. امام مهدیعلیه السلام از او میپرسد: آیا مرا میشناسی؟ پاسخ میدهد: آری، شما سرور من و فرزند سرور من هستید! امامعلیه السلام میفرماید: مقصود من چنین شناختی نبود!؟ ابونصر میگوید: (مقصود شما چیست) خودتان بفرمایید.
امامعلیه السلام میفرماید:
من آخرین جانشین پیامبر خدا هستم و خداوند به (برکت) من بلا را از خاندان و شیعیانم دور میکند.(1)
اگر معرفت امام برای منتظرِ حاصل شود، او از هم اکنون خود را در جبهه امام میبیند و احساس میکند که در خیمه امام و کنار او قرار گرفته است. بنابراین لحظهای در تلاش برای تقویت جبهه امام خویش کوتاهی نمیکند.
امام باقرعلیه السلام فرمود:
…مَنْ ماتَ وَ هُوَ عارِفٌ لِاِمامِهِ لَمْ یَضُرُّهُ، تَقَدَّمَ هذَا الْاَمْرِ اَوْ تَأَخَّرَ وَ مَنْ ماتَ وَ هُوَ عارِفٌ لِاِمامِهِ کانَ کَمَنْ هُوَ مَعَ الْقائمِ فِی فُسْطاطِهِ.(2)
کسی که بمیرد در حالی که امام خود را شناخته باشد، جلو افتادن یا تأخیر امر (ظهور) به او زیان نمیرساند و کسی که بمیرد و حال آنکه امام خود را شناخته است مانند کسی است که در خیمه امام و همراه او بوده است.
گفتنی است که این معرفت و شناخت چنان مهمّ است که در کلام معصومینعلیهم السلام آمده است که برای بدست آوردن آن، لازم است از خداوند طلب یاری شود.
امام صادقعلیه السلام فرمود:
… در زمان غیبت طولانی امام مهدیعلیه السلام باطل گرایان (در اعتقاد و دین خود) به شک و تردید گرفتار میشوند. زراره، از یاران خاص امام گفت: اگر آن زمان را شاهد بودم چه عملی انجام دهم؟
امام صادقعلیه السلام فرمود:… این دعا را بخوان:
اَللَّهُمَّ عَرِّفْنی نَفْسَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنی نَفْسَکَ لَمْ اَعْرِفْ نَبِیَّکَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنی رَسُولَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنی رَسُولَکَ لَمْ اَعْرِفْ حُجَّتَکَ اَللَّهُمَّ عَرِفْنی حُجَّتَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنی حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دینی.(3)
آنچه تا کنون مطرح شد معرفت نسبت به جایگاه امام در مجموعه نظام هستی
است.(4) او حجّت پروردگار و جانشین به حق پیامبر و پیشوای همه مردم است که اطاعت از او بر همگان واجب است چرا که اطاعت از او همان اطاعت از خداست.
یکی دیگر از ابعاد معرفت امام، شناختن سیره و صفات امام است(5) و این بُعد از شناخت، تأثیر عملی گستردهای در رفتار و خُلق و خویِ منتظر میگذارد و بدیهی است که هر اندازه معرفت انسان به زوایای گوناگون زندگی امام و حجت الهی بیشتر و عمیقتر باشد، آثار آن در بخشهای گوناگون زندگیِ او بیشتر خواهد بود.
1) کمالالدین، ج 2، ب 43، ح 12، ص 171.
2) اصول کافی 1 / باب 84، ح 5، ص 433.
3) غیبت نعمانی، باب 10، فصل 3، ح 6، ص 170.
4) درباره این موضوع در فصل اول کتاب، مباحثی بیان گردید.
5) درباره سیره و صفات امام مهدیعلیه السلام در فصل آینده سخن خواهیم گفت.
