از بارزترین نشانه این گروه، تعادل در شخصیت، بین دنیا و آخرت و بین قدرت و بصیرت است و همین راز نیرومندى و نفوذ آنان است. خداى تعالى این موازنه وتعادل را دوست دارد وافراط وتفریط وگرایش به چپ وراست را ناپسند مى شمارد:
(وَابْتَغِ فیما ءاتَیکَ اللّهُ الدّار الآخرة ولا تَنْسَ نصیبکَ مِنَ الدّنیا)(1)؛ «و با آنچه خدایت داده سراى آخرت را بجوى وسهم خود را از دنیا فراموش مکن».
خداى تعالى در مقام آموزش دعا به ما فرموده است:
(ربّنا آتنا فى الدنیا حسنةً وفِى الآخرة حسنةً)(2) «پروردگارا! در این دنیا به ما نیکى ودر آخرت نیز نیکى عطا کن».
(وَلا تجعل یدَکَ مغلولة الى عنقک ولا تبسطها کُلَّ البسطِ فتقعد ملوماً محسوراً)(3) «دستت را به گردنت زنجیر مکن (بخیل مباش) و بسیار [هم] گشاده دستى منما که سرزنش شده و حسرت زده بر جاى مانى».
تعادل بین خشوع وعبودیت براى خدا وفروتنى در مقابل مؤمنان وشدّت و قاطعیت در مقابل کافران نیز از همین موازنه محسوب مى شود: (اَذِّلة على المومنین اعزّة على الکافرین)(4) «با مؤمنان، فروتن وبر کافران سرفرازند».
تعادل بین توکّل بر خدا وتلاش وکار وبرنامه ریزى نیز داخل در همین موازنه است. امیرمؤمنان على«علیه السلام»براى «همّام» جوانب این موازنه وتعادل در شخصیّت «متّقین» را چنین توصیف کرده است:
«فمن علامة احدهم انّک ترى له قوّة فى دین وحزماً فى لین وایماناً فى یقین وحرصاً فى علم وعلماً فى حلم وقصداً فى غنىً وخشوعاً فى عبادة وتجمّلاً فى فاقة وصبراً فى شدّة وطلباً فى حلال ونشاطاً فى هُدىً وتَحَرُجّاً عن طمع یعمل الاعمال الصالحة وهو على وجل، یُمْسى وَهمُّهُ الشکر ویُصبحُ وهَمُّهُ الذکر یَبیت حذراً ویُصبح فرحاً، … یمزج الحلم بالعلم والقول بالعمل … فى الزلازل وقور وفى المکاره صبورٌ وفى الرَّخاءِ شکورٌ … نفسه منه فى عَناء والنّاس منه فى راحة»(5)
«از نشانه هاى یکى از آنان این است که در کار دین نیرومندش بینى و پایدار، نرم خوى هشیار ودر ایمان استوار، ودر طلب دانش حریص وبا داشتن علم بردبار ودر توانگرى میانه رو ودر عبادت فروتن، وبه درویشى نکویى نمودن، و در سختى شکیبایى کردن و جستوجوى آنچه رواست وشادمانى در رفتن راه راست ودورى گزیدن از طمع. کارهاى نیک مى کند ودر هراس است. روز را به شب مى رساند ودر بند سپاس
است. بامداد مى کند ذکرگویان، شب ر ابه سر مى برد ترسان، وروز مى کند شادان … بردبارى را با دانش در مى آمیزد وگفتار را با کردار … به هنگام دشوارى ها بردبار است ودر ناخوشایندها پایدار ودر خوشى ها سپاسگزار … نفسِ او از او در زحمت است ومردم از وى در راحت».
این موازنه از ویژگى هاى بارز، در شخصیت یاران امام عصر«علیه السلام»است.
1) قصص (28) آیه 77.
2) بقره (2) آیه 201.
3) اسراء (17) آیه 29.
4) مائده (5) آیه 54.
5) نهج البلاغه (ترجمه دکتر شهیدی)، خطبه 193، ص 226؛ نهج البلاغه (فیض الاسلام)، خ 184، ص 611.
