خداى تعالى مى فرماید: (استعینوا بالصّبر والصّلوة)(1) «از شکیبایى و نماز یارى جویید» و (یا ایها الذین آمنوا استعینوا بالصبر والصّلوة)(2) «اى مؤمنان! از شکیبایى و نماز یارى جویید».
خداوند در سوره «هود»، قلب رسولش را در وسط میدان کارزار با سران شرک در جزیرة العرب با بیان قصّه مسیر توحید، نیرو مى بخشد و بعد از بررسى اجمالى این مسیر طولانى، به وى مى فرماید:
(فاستقم کما اُمِرْتَ ومَنْ تاب مَعَکَ ولا تَطْغَوْا انّه بما تعملون بصیر ولا ترکنوا الى الذین ظلموا فتمسّکم النّار وما لکم من دون اللّهِ من اولیاء ثمّ لا تنصرون واقم الصلوة طَرَفَىِ النَّهار وزلفاً من اللّیل انّ الحسنات یذهبن السیّئات ذلک ذکرى للذّاکرین واصبر فانّ اللّهَ لا یُضیعُ اَجْرَ الْمحسنین)(3)
«پس همان گونه که دستور یافته اى، ایستادگى کن و [همین طور] هر که با تو توبه کرده است. و طغیان مکنید که او به آنچه انجام مى دهید بینا است. به کسانى که ستم کرده اند، متمایل مشوید که آتش [دوزخ] به شما مى رسد، ودر برابر خدا براى شما دوستانى نخواهد بود، و سرانجام یارى نخواهید شد. و در دو طرف روز [اوّل و آخر آن] و نخستین ساعات شب، نماز را برپا دار؛ زیرا خوبى ها بدى ها را نیست مى کند. این براى پندگیرندگان پندى است وشکیبا باش که خداوند پاداش
نیکوکاران را ضایع نمى گرداند».
صبر، پایدارى براساس سنّت هاى الهى است وجنگ به موجب این سنّت ها به وجود مى آید. آن که دوست دارد پیروز این نبرد باشد، به ناچار باید این سنّت ها را بشناسد و بر آنها پایدارى ورزد و با قدرتى هم تراز به مقابله با آنها برخیزد. این مقابله نیز خود از سنّت هاى الهى است.
مهیّا کردن نیرویى هم تراز با قدرت دشمن در صحنه نبرد، یا در میدان سیاست یا تبلیغات و… جزئى از صبر و پایدارى است.
صبر و شکیبایى، بدین معنا نیست که انسان دشمنش را تحمّل کند؛ بلکه به معناى مقاومت وپایدارى در مقابل دشمن و عدم وازدگى و درماندگى در رویارویى با او است؛ تا آنجا که توان دفع ورفع او را با نیرویى برابر با توان وى بیابد. این، معناى مثبت صبر و شکیبایى است.
نماز، نمودِ ارتباط با خدا و یاد او است. انسان مسلمان در بحبوحه نبرد، باید از خدا ویاد وى بسیار کمک بگیرد و از وى عزم و نیرو بطلبد و قوایش را با قواى الهى استحکام بخشد. اگر انسان در میدان نبرد، از خداوند یارى بطلبد، دیگر از چیزى نخواهد ترسید و احساس ضعف نخواهد کرد و این، معناى صبر و صلاة است.
1) بقره (2) آیه 45.
2) بقره (2) آیه 153.
3) هود (11) آیات 112 – 115.
