و فیه 426 حدیثا
786-(1) کتاب فضل بن شاذان: حدثنا محمد بن علی بن حمزة بن
الحسین بن عبیدالله بن العباس بن علی بن ابیطالب صلوات الله علیه،قال: سمعت ابامحمد علیهالسلام یقول: قد ولد ولی الله،و حجته علی عباده،و خلیفتی من بعدی،مختونا لیلة النصف من شعبان سنة خمس و خمسین و مائتین عند طلوع الفجر،و کان اول من غسله رضوان خازن
الجنة مع جمع من الملائکة المقربین بماء الکوثر و السلسبیل،ثم غسلته عمتی حکیمة بنت محمد بن علی الرضا علیهماالسلام،فسئل محمد بن علی بن حمزة – رضی الله عنه – عن امه علیهالسلام،قال: امه ملیکة التی یقال لها بعض الایام: سوسن،و فی بعضها: ریحانة،و کان صیقل و نرجس ایضا من اسمائها.
787-(2) کمال الدین: حدثنا محمد بن الحسن بن الولید – رضی الله عنه – قال: حدثنا محمد بن یحیی العطار،قال: حدثنا ابوعبدالله الحسین بن رزق الله،قال: حدثنی موسی بن محمد بن القاسم ابن حمزة بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب علیهمالسلام،قال: حدثتنی حکیمة بنت محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب علیهمالسلام،قالت: بعث الی ابومحمد الحسن بن علی علیهماالسلام،فقال: یا عمة،اجعلی افطارک [هذه] اللیلة عندنا،فانها لیلة النصف من شعبان،فان الله تبارک و تعالی سیظهر فی هذه الیلة الحجة،و هو حجته فی ارضه،قالت: فقلت له: و من امه؟ قال لی: نرجس،قلت له: جعلنی الله فداک،ما بها اثر،فقال: هو ما اقول لک،قالت: فجئت،فلما سلمت و جلست جاءت تنزع خفی و قالت لی: یا سیدتی [و سیدة
أهلی] کیف امسیت؟ فقلت: بل انت سیدتی و سیدة اهلی،قالت: فانکرت قولی،و قالت: ما هذا یا عمة؟! قالت: فقلت لها: یا بنیة! ان الله تعالی سیهب لک فی لیلتک هذه غلاما سیدا فی الدنیا و الآخرة،قالت: فخجلت و استحیت،فلما ان فرغت من صلاة العشاء الآخرة افطرت و اخذت مضجعی فرقدت،فلما ان کان فی جوف اللیل قمت الی الصلاة،ففرغت من صلاتی و هی نائمة لیس بها حادث،ثم جلست معقبة،ثم اضطجعت،ثم انتبهت فزعة و هی راقدة،ثم قامت فصلت و نامت.
قالت حکیمة: و خرجت اتفقد الفجر،فاذا انا بالفجر الاول کذنب السرحان و هی نائمة،فدخلنی الشکوک،فصاح بی ابومحمد علیهالسلام من المجلس،فقال: لاتعجلی یا عمة! فهاک الامر قد قرب،قالت: فجلست و قرات الم السجدة،ویس،فبینما انا کذلک اذ انتبهت فرعة،فوثبت الیها،فقلت: اسم الله علیک،ثم قلت لها: اتحسین شیئا؟ قالت: نعم یا عمة،فقلت لها: اجمعی نفسک،و اجمعی قلبک،فهو ما قلت لک،قالت: فاخذتنی فترة واخذتها فترة،فانتبهت بحس سیدی،فکشفت الثوب عنه فاذا انا به علیهالسلام ساجدا یتلقی الارض بسماجده،فضممته الی فاذا انا به نظیف متنظف،فصاح بی ابومحمد علیهالسلام: هلمی الی ابنی یا عمة! فجئت به الیه،فوضع یدیه تحت الیتیه و ظهره،و وضع قدمیه علی صدره،ثم ادلی لسانه فی فیه،و امر یده علی عینیه و سمعه و مفاصله،ثم قال: تکلم یا بنی،فقال: اشهد ان لا الا الله وحده لا شریک له،و اشهد ان محمدا رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم،ثم صلی علی امیرالمؤمنین و علی الائمة علیهمالسلام،الی ان وقف علی ابیه ثم احجم،ثم قال ابومحمد علیهالسلام: یا عمة! اذهبی به الی امه لیسلم علیها وائتینی به،
فذهبت به فسلم علیها ورددته فوضعته فی المجلس،ثم قال: یا عمة! اذا کان یوم السابع فاتینا؛ قالت حکیمة: فلما اصبحت جئت لا سلم علی ابیمحمد علیهالسلام،و کشفت الستر لاتفقد سیدی علیهالسلام فلم اره،فقلت: جعلت فداک،ما فعل سیدی؟ فقال: یا عمة! استودعناه الذی استودعته ام موسی علیهالسلام،قالت حکیمة: فلما کان فی الیوم السابع جئت فسلمت و جلست،فقال: هلمی الی ابنی،فجئت بسیدی علیهالسلام و هو فی الخرقة،ففعل به کفعلته الاولی،ثم ادلی لسانه فی فیه کانه یغذیه لبنا او عسلا،ثم قال: تکلم یا بنی،فقال: اشهد ان لا اله الا الله،وثنی بالصلاة علی محمد و علی امیرالمؤمنین و علی الائمة الطاهرین صلوات الله علیهم اجمعین،حتی وقف علی ابیه علیهالسلام،ثم تلا هذه الآیة: (بسم الله الرحمن الرحیم،و نرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمة و نجعلهم الوارثین،و نمکن لهم فی الارض و نری فرعون و هامان و جنودهما منهم ما کانوا یحذرون».(3)
قال موسی: فسالت عقبة الخادم عن هذه،فقالت: صدقت حکیمة.
788-(4) کمال الدین: حدثنا محمد بن علی ماجیلویه،و احمد بن
محمد بن یحیی العطار – رضی الله عنهما – قالا: حدثنا محمد بن یحیی العطار،قال: حدثنا الحسین بن علی النیسابوری،عن ابراهیم بن محمد بن عبدالله بن موسی بن جعفر علیهماالسلام،عن السیاری،قال: حدثتنی نسیم و ماریة،قالتا: انه لما سقط صاحب الزمان علیهالسلام من بطن امه جاثیا علی رکبتیه،رافعا سبابتیه الی السماء،ثم عطس فقال: الحمد الله رب العالمین،صلی الله علیه وآله،زعمت الظلمة ان حجة الله داحضة،لو اذن لنا فی الکلام لزال الشک.
789-(5) کمال الدین: حدثنا محمد بن علی ماجیلویه،و محمد بن موسی بن المتوکل؛ و احمد بن محمد بن یحیی العطار -رضی الله عنهم – قالوا: حدثنا محمد بن یحیی العطار،قال: حدثنی اسحاق بن ریاح البصری،عن ابیجعفر العمری،قال: لما ولد السید علیهالسلام قال ابومحمد علیهالسلام: ابعثوا الی ابیعمرو،فبعث الیه،و فصار الیه،فقال له: اشتر عشرة آلاف رطل خبز،و عشرة آلاف رطل لحم،و فرقه – احسبه قال: علی بنیهاشم – و عق عنه بکذا و کذا شاة.
790-(6) کمال الدین: حدثنا محمد بن محمد بن عصام – رضی الله عنه – قال: حدثنا محمد بن یعقوب الکلینی،قال: حدثنا علی بن محمد،قال: ولد الصاحب علیهالسلام للنصف من شعبان سنة خمس و خمسین و مائتین.
791-(7) غیبة فضل بن شاذان: حدثنا احمد بن اسحاق بن عبدالله
الاشعری قال: سمعت ابامحمد،ابن علی العسکری علیهالسلام یقول: الحمد الله الذی لم یخرجنی من الدنیا حتی ارانی الخلف بعدی،اشبه الناس برسول الله خلقا و خلقا،یحفظه الله تبارک و تعالی فی غیبته،ثم یظهره فیملا الارض قسطا و عدلا کما ملئت جورا و ظلما.
792-(8) کمالالدین: حدثنا محمد بن محمد بن عصام – رضی الله عنه – قال: حدثنا محمد بن یعقوب الکلینی،قال: حدثنی علان الرازی،قال: اخبرنی بعض اصحابنا انه لما حملت جاریة ابیمحمد علیهالسلام قال: ستحملین ذکرا،و اسمه محمد،و هو القائم من بعدی.
793-(9) کمال الدین: حدثنا محمد بن ابراهیم بن اسحاق الطالقانی -رضی الله عنه – قال: حدثنا الحسن بن علی بن زکریا بمدنیة السلام،قال: حدثنا ابوعبدالله محمد بن خلیلان،قال: حدثنی ابی،عن ابیه،عن جده،عن غیاث بن اسید،قال: شهدت محمد بن عثمان العمری – قدس الله روحه – یقول: لما ولد الخلف المهدی علیهالسلام سطع نور من فوق راسه الی اعنان السماء،ثم سقط لوجهه ساجدا لربه تعالی ذکره،ثم رفع راسه و هو یقول: شهد الله انه لا اله الا هو و الملائکة و اولوا العلم قائما بالقسط،لا اله الا هو العزیز الحکیم،ان الدین عند الله الاسلام. قال:
و کان مولده یوم الجمعة.
794-(10) کمالالدین: حدثا علی بن عبدالله الوراق،قال: حدثنا سعد بن عبدالله،قال: حدثنی موسی بن جعفر بن وهب البغدادی،انه خرج من ابیمحمد علیهالسلام توقیع: زعموا انهم یریدون قتلی لیقطعوا هذا النسل،و قد کذب الله عزوجل قولهم و الحمد لله.
795-(11) تاریخ الائمة: و من الدلائل ماجاء عن الحسن بن علی
العسکری علیهماالسلام عند ولادة (م ح م د) بن الحسن علیهالسلام فی کلام کثیر: زعمت الظلمة انهم یقتلوننی لیقطعوا هذا النسل،کیف راوا قدرة القادر،و سماه المؤمل.
796-(12) کمالالدین: حدثنا محمد بن موسی بن المتوکل – رضی الله عنه – قال: حدثنا عبدالله بن جعفر الحمیری،قال: حدثنا محمد بن احمد العلوی،عن ابیغانم الخادم،قال: ولد لابی محمد علیهالسلام ولد فسماه محمدا،فعرضه علی اصحابه یوم الثالث،و قال: هذا صاحبکم من بعدی،و خلیفتی علیکم،و هو القائم الذی تمتد الیه الاعناق بالانتظار،فاذا امتلات الارض جورا و ظلما خرج فملاها قسطا و عدلا.
797-(13) کمال الدین: حدثنا محمد بن علی ماجیلویه – رضی الله عنه – قال: حدثنا محمد بن یحی العطار،قال: حدثنی ابوعلی الخیزرانی،عن جاریة له کان اهداها لابی محمد علیهالسلام،فلما اغار جعفر الکذاب علی الدار جاءته فارة من جعفر فتزوج بها،قال ابوعلی: فحدثتنی انها حضرت ولادة السید علیهالسلام،و ان اسم ام السید: صقیل،و ان ابامحمد علیهالسلام حدثها بما یجری علی عیاله،فسالته ان یدعو الله عزوجل لها ان یجعل منیتها قبله،فماتت فی حیاة ابیمحمد علیهالسلام،و علی قبرها لوح مکتوب علیه: هذا قبر ام محمد.
قال ابوعلی: و سمعت هذه الجاریة تذکر انه لما ولد السید علیهالسلام رات له نورا ساطعا قد ظهر منه و بلغ افق السماء،و رایت طیورا بیضاء تهبط من السماء و تمسح اجنحتها علی راسه و وجهه و سائر جسده،ثم تطیر،فاخبرنا ابامحمد علیهالسلام بذلک،فضحک ثم قال: تلک ملائکة نزلت للتبرک بهذا المولود،و هی انصاره اذا خرج.
798-(14) کمالالدین: حدثنا محمد بن الحسن بن احمد بن الولید – رضی الله عنه – قال: حدثنا محمد بن الحسن الکرخی،قال: حدثنا عبدالله بن العباس العلوی،قال: حدثنا ابوالفضل الحسن بن الحسین العلوی،قال: دخلت علی ابیمحمد الحسن بن علی علیهماالسلام بسر من
رای،فهناته بولادة ابنه القائم علیهالسلام.
799-(15) کمالالدین: حدثنا محمد بن موسی بن المتوکل – رضی الله عنه – قال: حدثنی عبدالله بن جعفر الحمیری،قال: حدثنی محمد بن ابراهیم الکوفی ان ابامحمد علیهالسلام بعث الی بعض من سماه الی بشاة مذبوحة،و قال: هذه من عقیقة ابنی محمد [علیه الصلاة والسلام].
800-(16) کمالالدین: حدثنا محمد بن علی ماجیلویه – رضی الله عنه – قال: حدثنا محمد بن یحیی العطار،قال: حدثنا الحسین بن علی النیسابوری،قال: حدثنا الحسن بن المنذر،عن حمزة بن ابیالفتح،قال: جاءنی یوما فقال لی: البشارة،ولد البارحة مولود لابی محمد علیهالسلام و امر بکتمانه،و ام ران یعق عنه ثلاثمائة شاة،قلت: ما اسمه؟ قال: یسمی بمحمد،و کنی بجعفر.
801-(17) کمالالدین: حدثنا ابوالعباس احمد بن الحسن بن
عبدالله بن مهران الآبی الازدی العروضی بمرو،قال: حدثنا احمد بن اسحاق القمی،قال: لما ولد الخلف الصالح علیهالسلام ورد عن مولانا ابیمحمد الحسن بن علی علیهماالسلام الی جدی احمد بن اسحاق کتاب،فاذا فیه مکتوب بخط یده علیهالسلام الذی کان ترد به التوقیعات علیه،و فیه: ولد لنا مولود،فلیکن عندک مستورا،و عن جمیع الناس مکتوما،فانا لم نظهر علیه الا الاقرب لقرابته،والولی لولایته،احببنا اعلامک لیسرک الله به مثل ما سرنا به،والسلام.
802-(18) کمالالدین: حدثنا ابوطالب المظفر بن جعفر بن المظفر بن
جعفر بن محمد بن عبدالله بن محمد بن عمر بن علی بن ابیطالب علیهالسلام،قال: حدثنا جعفر بن محمد بن مسعود،قال: حدثنا ابوالنضر محمد بن مسعود،قال: حدثنا آدم بن محمد البلخی،قال: حدثنا علی بن الحسن [الحسین – خ] الدقاق،قال: حدثنی ابراهیم بن محمد العلوی،قال: حدثتنی نسیم خادمة ابیمحمد علیهالسلام،قالت: دخلت علی صاحب هذا الامر علیهالسلام بعد مولده بلیلة فعطست عنده،قال لی: یرحمک الله،قالت نسیم: ففرحت [بذلک]،فقال لی علیهالسلام: الا ابشرک فی العطاس؟ قلت: بلی،قال: هو امان من الموت ثلاثة ایام.
803-(19) کمالالدین: قال: و بهذا الاسناد (یعنی الاسناد المذکور فی الحدیث الثامن من بابنا هذا) عن محمد بن عثمان العمری – قدس الله روحه – انه قال: ولد السید علیهالسلام مختونا،و سمعت حکیمة تقول: لم یر بامه دم فی نفاسها،و هکذا سبیل امهات الائمة علیهمالسلام.
804-(20) غیبة الشیخ: احمد بن علی الرازی،عن محمد بن علی،عن عبدالله بن محمد بن خاقان الدهقان،عن ابیسلیمان داود بن غسان البحرانی،قال: قرات علی ابیسهل اسماعیل بن علی النوبختی مولد محمد بن الحسن بن علی بن محمد بن علی الرضا بن موسی بن جعفر الصادق بن محمد الباقر بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب صلوات الله علیهم اجمعین: ولد علیهالسلام بسامراء سنة ست وخمسین و مائتین،امه: صقیل،ویکنی: اباالقاسم،بهذه الکنیة اوصی النبی صلی الله علیه وآله و سلم؛ انه قال: اسمه کاسمی،و کنیته کنیتی،لقبه المهدی،و هو الحجة،و هو المنتظر،و هو صاحب الزمان.
قال اسماعیل بن علی: دخلت علی ابیمحمد الحسن بن علی علیهالسلام فی المرضة التی مات فیها،و انا عنده اذ قال لخادمه عقید – و کان الخادم اسود نوبیا،قد خدم من قبله علی بن محمد،و هو ربی الحسن علیهالسلام – فقال: یا عقید،اغل لی ماء بمصطکی،فاغلی له،ثم جاءت به صقیل الجاریة ام الخلف علیهالسلام،فما صار القدح فی یدیه و هم بشربه فجعلت یده ترتعد حتی ضرب القدح ثنایا الحسن،فترکه من یده و قال لعقید: ادخل البیت،فانک تری صبیا ساجدا فاتنی به،قال ابوسهل: قال
عقید: فدخلت اتحری،فاذا انا بصبی ساجد،رافع سبابته نحو السماء،فسلمت علیه فاوجز فی صلاته،فقلت: ان سیدی یامرک بالخروج الیه،اذ جاءت امه صقیل(21) فاخذت بیده و اخرجته الی ابیه الحسن علیهالسلام،قال ابوسهل: فلما مثل الصبی بین یدیه سلم و اذا هو دری اللون،و فی شعر راسه قطط،مفلج الاسنان،فلما رآه الحسن علیهالسلام بکی،و قال: یا سید اهل بیته،اسقنی الماء فانی ذاهب الی ربی،و اخذ الصبی القدح المغلی بالمصطکی بیده،ثم حرک شفتیه ثم سقاه،فلما شربه قال: هیئونی للصلاة،فطرح فی حجره مندیل،فوضاه الصبی واحدة واحدة،و مسح علی راسه
و قدمیه،فقال له ابومحمد علیهالسلام: ابشر یا بنی،فانت صاحب الزمان،و انت المهدی،و انت حجة الله علی ارضه،و انت ولدی و وصیی و انا ولدتک،و انت محمد بن الحسن بن علی بن محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب،ولدک رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم،و انت خاتم الائمة الطاهرین،و بشر بک رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم،و سماک و کناک بذلک،عهد الی ابی عن آبائک الطاهرین،صلی الله علی اهل البیت ربنا،انه حمید مجید،و مات الحسن بن علی من وقته صلوات الله علیهم اجمعین.
805-(22) اثباتالوصیة: الحمیری،عن احمد بن اسحاق،قال:
دخلت علی ابیمحمد علیهالسلام،فقال لی: یا احمد! ماکان حالکم فیما کان الناس فیه من الشک و الارتیاب؟ قلت: یا سیدی! لما ورد الکتاب بخبر سیدنا و مولده لم یبق منا رجل و لاامراة و لا غلام بلغ الفهم الا قال بالحق،فقال: اما علمتم ان الارض لاتخلو من حجة الله؟ ثم امر ابومحمد بالحج والدته فی سنة تسع و خمسین و مائتین،و عرفها ما یناله فی سنة الستین،و احضر الصاحب علیهالسلام فاوی الیه،و سلم الاسم الاعظم و المواریث و السلاح الیه،و خرجت ام ابیمحمد مع الصاحب علیهالسلام جمیعا الی مکة،و کان احمد بن محمد بن مطهر ابوعلی المتولی لما یحتاج الیه الوکیل،فما بلغوا بعض المنازل من طریق مکة تلقی الاعراب القوافل فاخبروهم بشدة الخوف و قلة الماء،فرجع اکثر الناس الا من کان فی الناحیة فانهم نفذوا و سلموا.
806-(23) غیبة فضل بن شاذان: حدثنا محمد بن عبدالجبار،قال: قلت لسیدی الحسن بن علی علیهالسلام: یا ابن رسول الله! جعلنی الله فداک،احب ان اعلم من الامام و حجة الله علی عباده من بعدک؟ فقال علیهالسلام: ان الامام و حجة الله من بعدی ابنی،سمی رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم و کنیه،الذی هو خاتم حجج الله،و آخر خلفائه،فقلت: ممن یتولد یا ابن رسول الله؟ قال: من ابنة ابن قصیر ملک الروم؛ الا
انه سیولد فیغیب عن الناس غیبة طویلة،ثم یظهر و یقتل الدجال،فیملا الارض قسطا و عدلا کما ملئت جورا و ظلما،فلا یحل لاحد ان یسمیه او یکنیه قبل خروجه صلوات الله علیه.(24)
807-(25) کمالالدین: حدثنا محمد بن علی بن حاتم النوفلی،قال: ابوالعباس احمد بن عیسی الوشاء البغدادی،قال: حدثنا احمد طاهر القمی،قال: حدثنا ابوالحسین محمد بن بحر الشیبانی،قال: وردت کربلاء سنة ست و ثمانین و مائتین،قال: وزرت قبر غریب رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم،ثم انکفات الی مدینة السلام متوجهها الی مقابر
قریش،فی وقت قد تضرمت الهواجر،و توقدت السمائم،فلما وصلت منها الی مشهد الکاظم علیهالسلام و استنشقت نسیم تربته المغمورة من الرحمة،المحفوفة بحدائق الغفران،اکببت علیها بعبرات متقاطرة،وزفرات متتابعة،و قد حجب الدمع طرفی عن النظر،فلما رقات العبرة،و انقطع النحیب فتحت بصری فاذا انا بشیخ قد انحنی صلبه،و تقوس منکباه،و ثفنت جبهته و راحتاه،و هو یقول لآخر معه عند القبر: یا ابن اخی! لقد نال عمک شرفا بما حمله السیدان من غوامض الغیوب،و شرائف العلوم التی لم یحمل مثلها الا سلمان،و قد اشرف عمک علی استکمال المدة و انقضاء العمر،و لیس یجد فی اهل الولایة رجلا یفضی الیه بسره،قلت: یا نفس! لا یزال العناء و المشقة ینالان منک باتعابی الخنف و الحافر فی طلب العلم،و قد قرع سمعی من هذا الشیخ لفظ یدل علی علم جسیم و اثر عظیم،فقلت: ایها الشیخ! و من السیدان؟ قال: النجمان المغیبان فی الثری بسر من رای،فقلت: انی اقسم بالموالاة،و شرف محل هذین السیدین من الامامة و الوارثة انی خاطب علمهما،و طالب آثارهما،و باذل من نفسی الایمان الموکدة علی حفظ اسرارهما،قال: ان کنت صادقا فیما تقول فاحضر ما صحبک من الآثار عن نقلة اخبارهم،فلما فتش الکتب و تصفح الروایات منها قال: صدقت،انا بشر بن سلیمان النخاس،من ولد ابیایوب الانصاری،احد موالی ابیالحسن و ابیمحمد علیهماالسلام،و جارهما بسر من رای،قلت: فاکرم اخاک ببعض ما شاهدت من آثارهما،قال: کان مولانا ابوالحسن علی بن محمد العسکری علیهماالسلام فقهنی فی امر الرقیق،فکنت لاابتاع و لاابیع الا باذنه،فاجتنبت بذلک موارد الشبهات حتی کملت معرفتی فیه،فاحسنت الفرق [فیما] بین الحلال
و الحرام. فبینما انا ذات لیلة فی منزلی بسر من رأی و قد مضی هوی من اللیل اذ قرع الباب قارع،فعدوت مسرعا فاذا انا بکافور الخادم رسول مولانا ابیالحسن علی بن محمد علیهماالسلام یدعونی الیه،فلبست ثیابی و دخلت علیه فرایته یحدث ابنه ابامحمد و اخته حکیمة من وراء الستر،فلما جلست قال: یا بشر! انک من ولد الانصار،و هذه الولاید لم تزل فیکم یرثها خلف عن سلف،فانتم ثقاتنا اهل البیت،و انی مزکیک و مشرفک بفضیلة تسبق بها شاو الشیعة فی الموالاة بها،بسر اطلعک علیه،و انفذک فی ابتیاع امة،فکتب کتابا ملصقا بخط رومی و لغة رومیة،و طبع علیه بخاتمه،و اخرج شستقة صفراء فیها مائتان و عشرون دینارا،فقال: خذها و توجه بها الی بغداد،و احضر معبر الفرات ضحوة کذا،فاذا وصلت الی جانبک زواریق السبایا،و برزن الجواری منها،فستحدق بهم طوائف المبتاعین من وکلاء قواد بنی العباس و شراذم من فتیان العراق،فاذا رایت ذلک فاشرف من البعد علی المسمی عمر بن یزید النخاس عامة نهارک،الی ان یبرز للمبتاعین جاریة صفتها کذا و کذا،لابسة حریرتین صفیقتین،تمتنع من السفور،و لمس المعترض،و الانقیاد لمن یحاول لسمها و یشغل نظره بتامل مکاشفها من وراء الستر الرقیق،فیضربها النخاس فتصرخ صرخة رومیة،فاعلم انها تقول: واهتک ستراه! فیقول بعض المبتاعین: علی بثلاثمائة دینار،فقد زادنی العفاف فیها رغبة،فتقول بالعربیة: لو برزت فی زی سلیمان و علی مثل سریر ملکه مابدت لی فیک رغبة،فاشفق علی مالک،فیقول النخاس: فما الحیلة و لابد من بیعک،فتقول الجاریة: و ما العجلة و لابد من اختیار مبتاع یسکن قلبی [الیه و] الی امانته و دیانته،فعند ذلک قم الی عمر بن یزید النخاس و قل له: ان معی کتابا ملصقا لبعض الاشراف کتبه بلغة رومیة و خط رومی،
و وصف فیه کرمه وفاه و نبله و سخاءه،فناولها لتتامل منه اخلاق صاحبه،فان مالت الیه و رضیته فانا وکیله فی ابتیاعها منک.
قال بشر بن سلیمان النخاس: فامتثلت جمیع ما حده لی مولای ابوالحسن علیهالسلام فی امر الجاریة،فلما نظرت فی الکتاب بکت بکاء شدیدا،و قالت لعمربن یزید النخاس: بعنی من صاحب هذا الکتاب،و حلفت بالمحرجة المغلظة انه متی امتنع من بیعها منه قتلت نفسها،فما زلت اشاحه فی ثمنها حتی استقر الامر فیه علی مقدار ما کان اصحبنیه مولای علیهالسلام من الدنانیر فی الشستقة الصفراء،فاستوفاه منی و تسلمت منه الجاریة ضاحکة مستبشرة،و انصرفت بها الی حجرتی التی کنت آوی الیها ببغداد،فما اخذها القرار حتی اخرجت کتاب مولاها علیهالسلام من جیبها و هی تلثمه و تضعه علی خدها،و تطبقه علی جفنها،و تمسحه علی بدنها،فقلت تعجبا منها: اتلثمین کتابا و لا تعرفین صاحبه؟ قالت: ایها العاجز الضعیف المعرفة بمحل اولاد الانبیاء،اعرنی سمعک،و فرغ لی قلبک،انا ملیکة بنت یشوعا بن قیصر ملک الروم،و امی من ولد الحواریین،تنسب الی وصی المسیح شمعون،انبئک العجب العجیب،ان جدی قیصر اراد ان یزوجنی من ابن اخیه و انا من بنات ثلاث عشرة سنة،فجمع فی قصره من نسل الحواریین و من القسیسین والرهبان ثلاثمائة رجل،و من ذوی الاخطار سبعمائة رجل،و جمع من امراء الاجناد و قواد العساکر و نقباء الجیوش و ملوک العشائر اربعة آلاف،و ابرز من بهو ملکه عرشا مسوغا [مصوغا – ظ] من اصناف الجواهر الی صحن القصر فرفعه فوق اربعین مرقاة،فلما صعد ابن اخیه و احدقت به الصلبان و قامت الاساقفة عکفا و نشرت اسفار الانجیل تسافلت الصلبان من الاعالی فلصقت بالارض،
و تقوضت الاعمدة فانهارت الی القرار،و خر الصاعد من العرش مغشیا علیه،فتغیرت الوان الاساقفة،وارتعدت فرائصهم،فقال کبیرهم لجدی: ایها الملک،اعفنا من ملاقاة هذه النحوس الدالة علی زوال هذا الدین المسیحی و المذهب الملکانی،فتطیر جدی من ذلک تطیرا شدیدا،و قال للاساقفة،اقیموا هذه الاعمدة و ارفعوا الصلبان،و احضروا اخا هذا المدبر العاثر المنکوس جده لازوج منه هذه الصبیة فیدفع نحوسه عنکم بسعوده،فلما فعلوا ذلک حدث علی الثانی ما حدث علی الاول،و تفرق الناس،و قام جدی قیصر مغتما و دخل قصره و ارخیت الستور،فاریت فی تلک اللیلة کان المسیح و الشمعون وعدة من الحواریین قد اجتمعوا فی قصر جدی،و نصبوا فیه منبرا یباری السماء علو و ارتفاعا فی الموضع الذی کان جدی نصب فیه عرشه،فدخل علیهم محمد صلی الله علیه وآله و سلم مع فتیة وعدة من بنیه،فیقوم الیه المسیح فیعتنقه،فیقول: یا روح الله! انی جئتک خاطبا من وصیک شمعون فتاته ملیکة لا بنی هذا،و اوما بیده الی ابیمحمد صاحب هذا الکتاب،فنظر المسیح الی شمعون فقال له: قد اتاک الشرف فصل رحمک برحم رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم،قال: قد فعلت،فصعد ذلک المنبر و خطب محمد صلی الله علیه وآله و سلم و زوجنی و شهد المسیح علیهالسلام و شهد بنو محمد صلی الله علیه وآله و سلم و الحواریون،فلما استیقظت من نومی اشفقت ان اقص هذه الرویا علی ابی و جدی مخافة القتل،فکنت اسرها فی نفسی و لاابدیها لهم،و ضربا صدری بمحبة ابیمحمد حتی امتنعت من الطعام و الشراب،و ضعفت نفسی،و دق شخصی،و مرضت مرضا شدیدا،فما بقی من مدائن الروم طیب الا احضره جدی و ساله عن دوائی،فلما برح به الیاس قال: یا قرة
عینی! فهل تخطر ببالک شهوة فازودکها فی هذه الدنیا؟ فقلت: یا جدی! اری ابواب الفرج علی مغلقة،فلو کشفت العذاب عمن فی سجنک من اساری المسلمین،و فککت عنهم الاغلال،و تصدقت علیهم و منتهم بالخلاص لرجوت ان یهب المسیح و امه لی عافیة و شفاء،فلما فعل ذلک جدی تجلدت فی اظهار الصحة فی بدنی،و تناولت یسیرا من الطعام،فسر بذلک جدی،واقبل علی اکرام الاساری و اعزازهم،فرایت ایضا بعد اربع لیال کان سیدة النساء قد زارتنی و معها مریم بنت عمران و الف و صیفة من و صائف الجنان،فتقول لی مریم: هذه سیدة النساء ام زوجک ابیمحمد علیهالسلام،فاتعلق بها و ابکی و اشکو الیها امتناع ابیمحمد من زیارتی،فقالت لی سیدة النساء علیهاالسلام: ان ابنی ابامحمد لایزورک و انت مشرکة بالله و علی مذهب النصاری،و هذه احتی مریم تبرا الی الله تعالی دینک،فان ملت الی رضا الله عزوجل و رضا المسیح و مریم عنک و زیارة ابیمحمد ایاک فتقولی: اشهد ان لا الا الله و اشهد ان – ابی – محمد رسول الله،فلما تکلمت بهذه الکلمة ضمتنی سیدة النساء الی صدرها،فطیبت لی نفسی،و قالت: الآن توقعی زیارة ابیمحمد ایاک فانی منفذه الیک،فانتهبت و انا اقول: و اشوقاه الی لقاء ابیمحمد! فلما کانت الیلة القابلة جاءنی ابومحمد علیهالسلام فی منامی فرایته کانی أقول له: جفوتنی یا حبیبی بعد ان شغلت قلبی بجوامع حبک! قال: و ما کان تاخیری عنک الا لشرکک،و اذا قد اسلمت فانی زائرک فی کل لیلة الی ان یجمع الله شملنا فی العیان،فما قطع عنی زیارته بعد ذلک الی هذه الغایة.
قال بشر: فقلت لها: و کیف وقعت فی الاسر؟ فقالت: اخبرنی ابومحمد لیلة من اللیالی ان جدک سیسرب جیوشا الی قتال المسلمین یوم کذا،
ثم یتبعهم،فعلیک باللحاق بهم متنکرة فی زی الخدم مع عدة من الوصائف من طریق کذا،ففعلت فوقعت علینا طلائع المسلمین حتی کان من امری ما رایت و ما شاهدت،و ما شاهدت،و ما شعر احد [بی] بانی ابنة ملک الروم الی هذه الغایة سواک،و ذلک باطلاعی ایاک علیه،و لقد سالنی الشیخ الذی وقعت الیه فی سهم الغنیمة عن اسمی فانکرته،و قلت: نرجحس،فقال: اسم الجواری.
فقلت: العجب! انک رومیة و لسانک عربی؟ قالت: بلغ من ولوع جدی و حمله ایای علی تعلم الآداب ان اوعز الی امراة ترجمان له فی الاختلاف الی،فکانت تقصدنی صباحا و مساء،و تفیدنی العربیة حتی استمر علیها لسانی و استقام.
قال بشر: فلما انکفاف بها الی سر من رای دخلت علی مولانا ابیالحسن العسکری علیهالسلام،فقال لها: کیف اراک الله عزو الاسلام و ذل النصرانیة،و شرف اهل بیت محمد صلی الله علیه وآله و سلم؟ قالت: کیف اصف لک یا ابن رسول الله ما انت اعلم به منی؟ قال: فانی ارید ان اکرمک،فایما احب الیک عشرة آلاف درهم،ام بشری لک فیها شرف الابد؟ قالت: بل البشری،قال علیهالسلام: فابشری بولد یملک الدنیا شرقا و غربا،و یملا الارض قسطا و عدلا کما ملئت ظلما و جورا،قالت: ممن؟ قال علیهالسلام: ممن خطبک رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم له من لیلة کذا من شهر کذا من سنة کذا بالرومیة؟ قالت: من المسیح و وصیه،قال: فممن زوجک المسیح و وصیه؟ قالت: من ابنک ابیمحمد،قال: فهل تعرفینه؟ قالت: و هل خلوت لیلة من زیارته ایای منذ اللیلة التی اسلمت فیها علی ید سیدة النساء امه؟
فقال ابوالحسن علیهالسلام: یا کافور! ادع لی اختی حکیمة،فلما
دخلت علیه قال علیهالسلام لها: هاهی،فاعتنقتها طویلا،و سرت بها کثیرا،فقال لها مولانا: یا بنت رسول الله! اخرجیها الی منزلک،و علمیها الفرائض و السنن،فانها زوجة ابیمحمد و ام القائم علیهماالسلام.
و یدل علیه بالمطابقة او الالتزام،و بتفسیر سائر الروایات الاحادیث 1 الی 549،547،545،544،543،309 الی 560،558 الی 808،614،612،608،590،589،581،580،575،574،571 الی 866،864،862 الی 881،878،873،870 الی 899.
مضافا الی ان مقتضی الاحادیث المتواترة القطعیة الدالة علی انحصار الخلفاء فی ساداتنا الائمة الاثنی عشر علیهمالسلام،و الاحادیث الصحیحة الواردة فی ان الارض لا تخلو من حجة،مع الیقین بوفاة الامام الحسن العسکری والد الحجة علیهماالسلام هو القطع و الیقین بولادة مولانا صاحب الزان علیهالسلام.
1) کفایة المهتدی (الاربعین): ص 116 ح 30؛ کشف الحق (الاربعین): ص 24 ح 2 و فیه: «صقیل» بدل «صیقل»،و فیه: «حمزة بن الحسن» بدل «حمزة بن الحسین»،و فی کتب الرجال ایضا «الحسن»؛ اثباتالهداة: ج 3 ص 570 ب 32 ح 683.اقول: قال المحدث النوری – رحمه الله – فی «النجم الثاقب» بالفارسیة ما هذه ترجمته: «و من هذا الخبر یظهر وجه الاختلاف فی اسم امه المعظمة،و انها تسمی بکل واحد من هذه الاسماء الخمسة،انتهی».والفضل بن شاذان توفی بعد ولادة المهدی علیهالسلام و قبل وفاة والده ابیمحمد الحسن العسکری علیهالسلام (بین سنة 255 ه الی 260 ه)،و قال النجاشی: «کان ثقة،احد اصحابنا الفقهاء و المتلکمین،و له جلالة فی هذه الطائفة،و هو فی قدره اشهر من ان نصفه».و ذکر الکشی انه صنف مائة و ثمانین کتابا،و ذکر اسماء ما وقع الیه من کتبه،مما یدل علی تبحره فی العلوم الاسلامیة و ما اختلف فیه اهل المذاهب،سیما علوم العقائد و التوحید والامامة و الفرائض و غیرها. وعده الشیخ فی رجاله تارة فی اصحاب الهادی،و اخری فی صاحب العسکری علیهماالسلام،و قال: الفضل بن شاذان النیشابوری فقیه،متکلم،جلیل القدر،له کتب و مصنفات منها… الخ،و من کتبه: کتاب الملاحم،و کتاب القائم علیهالسلام،و کتاب الامامة.و اما محمد بن علی بن حمزة بن الحسن بن عبیدالله بن العباس بن علی بن ابیطالب علیهالسلام،فقال النجاشی: ابوعبدالله،ثقة،عین فی الحدیث،صحیح الاعتقاد،له روایة عن ابیالحسن و ابیمحمد علیهماالسلام،و ایضا له مکاتبة،و فی داره حصلت ام صاحبالامر علیهالسلام بعد وفاة الحسن العسکری علیهالسلام.ثم اعلم ان الاشهر،بل المشهور ان ولادته علیهالسلام اتفقت کما فی هذا الحدیث الشریف الصحیح فی لیلة النصف من شعبان سنة خمس و خمسین و مائتین للهجرة (869 م).قال المفید فی الارشاد: «کان الامام بعد ابیمحمد علیهالسلام ابنه المسمی باسم رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم،المکنی بکنیته،و لمیخلف ابوه ولدا ظاهر و لاباطنا غیره،و خلفه غائبا مستترا علی ما قدمنا ذکره،و کان مولده علیهالسلام لیلة النصف من شعبان سنة (255 ه)،و امه ام ولد یقال لها: نرجس،و کان سنه عند وفاة ابیه خمس سنین،آتاه الله فیها الحکمة کما آتاها یحیی صبیا،و جعله اماما فی حال الطفولیة الظاهرة کما جعل عیسی بن مریم فی المهد نبیا،و قد سبق النص علیه فی ملة الاسلام من نبی الهدی علیهالسلام،ثم من امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیهالسلام،و نص علیه الائمة واحدا بعد واحد الی ابیه الحسن علیهالسلام،و نص ابوه علیه عند ثقاته و خاصة شیعته،و کان الخبر بغیبته ثابتا قبل وجوده،و بدولته مستفیضا قبل غیبته،و هو صاحب السیف من ائمة الهدی علیهالسلام،و القائم بالحق المنتظر لدولة الایمان،و له قبل قیامه غیبتان،احداهما اطول من الاخری کما جاءت بذلک الاخبار،فاما القصری منهما فمنذ وقت مولده الی انقطاع السفارة بینه و بین شیعته،و عدم السفراء بالوفاة،و اما الطولی فهی بعد الاولی،و فی آخرها یقوم بالسیف… الخ».و قال الکلینی فی الکافی: «ولد علیهالسلام للنصف من شعبان سنة خمس و خمسین و مائتین»،وروی ذلک عن الکراجکی فی کنز الفوائد،و الشهید فی «الدروس»،و قال السشیخ فی «مصباح المتهجد»: «فی هذه الیلة ولد الخلف [الحجة – خ] صاحبالامر علیهالسلام،و یستحب ان یدعی فیها بهذا الدعاء،ثم ذکر دعاء: الهم بحق لیلتنا هذه و مولودها… الی آخره»،و قال الشیخ البهائی فی توضیح المقاصد: «فیه – یعنی فی الیوم الخامس عشر – ولد الامام ابوالقاسم محمد المهدی صاحبالزمان صلوات الله علیه و علی آبائه الطاهرین،و ذلک بسر من رای سنة (255 ه)»،و قال الطبرسی فی اعلام الوری: «ولد علیهالسلام بسر من رای لیلة النصف من شعبان سنة (255 ه)»،و عین الشیخ فی المصباحین،و السید فی الاقبال و سائر مؤلفی کتب الدعوات علی ما فی البحار،و المفید فی مسار الشیعة،ولادته علیهالسلام فی النصف من شعبان.و صرح بذلک جماعة من اعلام العامة،قال ابنالصباغ المالکی فی الفصول المهمة: «ولد ابوالقاسم محمد الحجة بن الحسن الخالص بسر من رای،لیلة النصف من شعبان سنة خمس و خمسین و مائتین للهجرة… الی ان قال: و اما امه فام ولد یقال لها: نرجس خیر امة،و قیل اسمها غیر ذلک»،و قال ابنخلکان فی و فیات الاعیان: «کانت ولادته یوم الجمعة منتصف شعبان سنة خمس و خمسین و مائتین و لما توفی ابوه – و قد سبق ذکره – کان عمره خمس سنین،و اسم امه خمط،و قیل: نرجس»،و فی روضة الصفا نقل عن ترجمة المستقصی بالفارسیة ما هذا حاصله: «کانت ولادة الامام المهدی المسمی باسم الرسول،و المکنی بکنیته بسر من رای،فی لیلة النصف من شعبان سنة خمس و خمسین و مائتین،و کان عمره وقت وفاة ابیه خمس سنین،،آتاه الله الحکمة کما آتاها یحیی صبیا،و جعله فی الطفولیة اماما کما جعل عیسی نبیا»،و صرح به ایضا السید محمد خواجه پارسا صاحب «روضة الاحبابت» و غیرهم.و لا باس بذکر تصریحات جماعة من اعیان العامة بولادته علیهالسلام،و التعرض لذکر اسامیهم،و قد وافقنا کثیر منهم فی حیاته الآن،و بقائه علیهالسلام الی ان یاذن الله تعالی له فی الظهور: 1- الشیخ ابن حجر الهیثمی المکی الشافعی المتوفی سنة (974 ه)،قال فی الصواعق بعد ذکر بعض حالات الامام ابیمحمد علیهالسلام: «و لم یخلف غیر ولده ابیالقاسم محمد الحجة،و عمره عند وفاة ابیه خمس سنین،لکن اتاه الله فیها الحکمة».2- صاحب «روضة الاحباب» و هو کتاب فارسی للسید جمال الدین عطاء الله بن السید غیاث الدین فضل الله بن السید غیاث الدین فضل الله بن السید عبدالرحمان المحدث العمروف،و عن القاضی حسین الدیار بکری انه عده فی اول کتابه تاریخ الخمیس من الکتب المعتمدة،و صنفه کما فی کشف الظنون بالتماس الوزیر میر علی شیر بعد الاستشارة مع استاذه و ابن عمه السید اصیل الدین عبدالله،و هو علی ثلاثة مقاصد،و توفی کما فی هذا الکتاب سنة 1000 (الف)،قال فی «روضة الاحباب» علی ما حکی عنه فی «کشف الاستار»،و «النجم الثاقب» بالفارسیه: «کلام در بیان امام دوازدهم محمد بن الحسن علیهماالسلام تولد همایون آن در درج ولایت و جوهر معدن هدایت بقول اکثر اهل روایت در منتصف شعبان سنه دویست و پنجاه و پنج در سامره اتفاق افتاد (الی ان قال:) و مادر آن عالی گهر امولد بود،مسماة بصیقل یاسوسن،و قیل: نرجس،و قیل: حکیمة،و آن امام ذوی العز و الاحترام در کنیت و نام با حضرت خیرالانام موافقت دارد،و مهدی منتظر والخلف الصالح و صاحب الزمان در القاب او منتظم است،و در وقت فوت پدر بزرگوار خود بروایت که بصحت اقرب است پنج ساله بود،و بقول ثانی دو ساله،و حضرت واهب العطایا آن شکوفه گلزار را مانند یحیی بن زکریا سلام الله علیهما در حال طفولیت حکمت کرامت فرمود،و در وقت صبا بمرتبه بلند امامت رسانیده (و ساق الکلام الی ان قال:) راقم حروف گوید که چون سخن بدینجا رسید،جواد خوشخرام خامه طی بساط انبساط واجب دید،رجاء واثق و وثوق صادق که لیالی مهاجرت محبان خاندان مصطفوی،و ایام مصابرت مخلصان دودمان مرتضوی بنهایت رسیده،و آفتاب طلعت با بهجت صاحب الزمان علی اسرع الحال از مطلع نصرت و اقبال طلوع نماید،تا رایت هدایت اینان مظهر انوار فضل و احسان از مشرق مراد برآمده،غمام حجاب از چهره عالمتاب بگشاید،به یمن اهتمام آن سرور عالیمقام ارکان مبانی ملت بیضا مانند ایوان سپهر خضرا سمت ارتفاع و استحکام گیرد،و بحسن اجتهاد آن سید ذوی الاحترام قواعد بنیان ظلام نشان در بسیط غبرا صفت انخفاض و انعدام پذیرد،و اهل اسلام در ظلال اعلام ظفر اعلامش از تاب آفتاب حوادث امان،و خوارج شقاوت فرجام از اصابت حسام خون آشامش،جزای اعمال خویش یافته به قعر جهنم شتابند،ولله در من قال ابیات:بیا ای امام هدایت شعارکه بگذشت از حد غم انتظارز روی همایون برافکن نقابعیان ساز رخسار چون آفتاببرون آی از منزل اختفانمایان کن آثار مهر و و فا»3- علی بن محمد بن احمد بن عبدالله المالکی المکی،الذی یعرف بابن الصباغ،المتولد سنة (734 ه) و المتوفی سنة (855 ه) علی ما نقل عن کتاب الضوء اللامع لشمس الدین محمد بن عبدالرحمان المصری،تلمیذ ابن حجر،فانه صرح فی کتابه «الفصول المهمة فی معرفة احوال الائمة» بولادته علیهالسلام و تاریخها،و ان امه نرجس خیر امة کما ذکرنا لفظه،و صرح ایضا بنسبه،و ذکر اسماء آبائه،و جملة من حالاتهم و کلماتهم و معجزاتهم،و صرح بانه الامام الثانی عشر،و ذکر جملة من الاحادیث الواردة فی حقه علیهالسلام.4- الشیخ شمس الدین ابوالمظفر یوسف بن قزاوغلی بن عبدلله،سبط الشیخ جمال الدین ابیالفرج،ابن الجوزی،المتوفی سنة (654 ه) صاحب التاریخ الکبیر الذی قال ابن خلکان علی ماحکی عنه: «رایته بخطه فی اربعین مجلدا،سماه مرآة الزمان»،و صاحب کتاب تذکرة الخواص قال فی کتابه تذکرة الخواص: «فصل: هو محمد بن الحسن بن علی بن محمد بن الرضا بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب علیهمالسلام،و کنیته: ابوعبدالله،و ابوالقاسم،و هو الخلف،الحجة،صاحبالزمان،القائم و المنتظر،و التالی،و آخر الائمة،انبانا عبدالعزیز بن محمود بن البزاز عن ابنعمر قال: قال رسول الله صلی الله علیه وآله: یخرج فی آخر الزمان رجل من ولدی،اسمه کاسمی،و کنیته ککنیتی،یملا الارض عدلا کما ملئت جورا،فذلک هو المهدی. و هذا حدیث مشهور،و قد أخرج أبوداود و الزهری عن علی بمعناه،وفیه: لو لم یبق من الدهر الا یوم واحد لبعث الله من اهل بیتی من یملأ الارض عدلا،و ذکره فی روایات کثیرة،و یقال له: ذوالاسمین: محمد و ابوالقاسم،قالوا: امه ام ولد یقال لها: صقیل. و قال السدی: یجتمع المهدی وعیسی بن مریم،فیجیء وقت الصلاة فیقول المهدی لعیسی: تقدم،فیقول عیسی: انت اولی بالصلاة،فیصلی عیسی وراءه ماموما… الی آخر کلامه».5- نور الدین عبدالرحمان بن احمد بن قوام الدین الدشتی،الجامی،الحنفی،الشاعر،العارف،صاحب شرح الکافیة،فقد جعل فی کتابه «شواهد النبوة» علی ما حکی عنه فی کشف الاستار الحجة بن الحسن الامام الثانی عشر،و ذکر غرائب حالات ولادته،و بعض معاجزه،و انه الذی یملا الارض عدلا و قسطا،ثم روی خبر حکیمة فی الولادة،و خبر غیرها فی انه علیهالسلام لما ولد جثا علی رکبتیه،و رفع سبابته الی السماء،و عطس فقال: الحمد الله رب العالمین،و خبر من دخل علی ابیمحمد علیهالسلام و ساله عن الخلف و الامام بعده،فدخل الدار ثم خرج وقد حمل طفلا کانه البدر فی لیلة تمامه فی سن ثلاث سنین،قال: یا فلان! لولا کرامتک علی الله لما اریتک هذا الولد،اسمه اسم رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم،وکنیته کنیته،هو الذی یملا الارض عدلا و قسطا کما ملئت جورا و ظلما،و خبر من دخل علی ابیمحمد علیهالسلام و علی طرف البیت ستر مسبل علی بیت فساله من صاحب هذا الامر بعد هذا؟ فقال: ارفع الستر،و خبر من بعثه المعتضد… الخ.6- الشیخ الحافظ ابوعبدالله محمد بن یوسف بن محمد الکنجی،المتوفی سنة (658 ه)،صاحب کتاب البیان فی اخبار صاحب الزمان،و کتاب کفایة الطالب فی مناقب امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب قال فی الباب الثامن من الابواب التی الحقها بابواب الفضائل من کتاب کفایة الطالب بعد ذکر الائمة من ولد امیرالمومنین علیهالسلام: «و خلف – یعنی علیا الهادی علیهالسلام – من الولد ابامحمد الحسن ابنه،مولده بالمدینة فی شهر ربیع الآخر من سنة اثنین و ثلاثین و مائتین،و قبض یوم الجمعة لثمان لیال خلون من شهر ربیع الاول سنة ستین و ماتین،و له یومئذ ثمان و عشرون سنة،و دفن فی داره بسر من رای فی البیت الذی دفن فیه ابوه،و خلف ابنه و هو الامام المنتظر صلوات الله علیه،و نختم الکتاب بذکره مفردا».و قال فی کتاب البیان فی اخبار صاحب الزمان: الباب الخامس و العشرون: فی الدلالة علی جواز بقاء المهدی علیهالسلام مذ غیبته الی الآن،ولا امتناع فی بقائه،بدلیل بقاء عیسی و الیاس و الخضر من اولیاء الله تعالی،و بقاء الدجال و ابلیس الملعونین اعداء الله تعالی… الی آخر کلامه الطویل الذیل فی هذا الباب. 7- ابوبکر احمد بن الحسین بن علی بن عبدالله بن موسی البیهقی الخسرو جردی،النیسابوری،الفقیه الشافعی،المتوفی سنة (458 ه) قال فی وفیات الاعیان: «الحافظ الکبیر المشهور،واحد زمانه،وفرد اقرانه فی الفنون،من کبار اصحاب الحاکم… الی ان قال: و کان قانعا من الدنیا بالقلیل». و قال امام الحرمین فی حقه: «ما من شافعی المذهب الا و للشافعی علیه منة،الا احمد البیهقی،فان له علی الشافعی منة،انتهی».قال البیهقی فی کتابه «شعب الایمان»،المعدود من مؤلفاته فی کلام ابنخلکان علی ما حکی عنه فی «کشف الاستار»: «اختلف الناس فی امر المهدی،فتوقف جماعة و احالوا العلم الی عالمه،واعتقدوا انه واحد من اولاد فاطمة بنت رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم،یخلقه الله متی شاء،یبعثه نصرة لدینه،و طائفة یقولون: ان المهدی الموعود ولد یوم الجمعة منتصف شعبان سنة خمس و خمسین و مائتین،و هو الامام الملقب بالحجة القائم المنتظر محمد بن الحسن العسکری،و انه دخل السرداب بسر من رای،و هو حی مختف عن اعین الناس،منتظر خروجه،و سیظهر و یملا الارض عدلا و قسطا کما ملئت جورا و ظلما،و لاامتناع فی طول عمره و امتداد ایامه کعیسی بن مریم و الخضر علیهماالسلام،و هؤلاء الشیعة،خصوصا الامامیة،و وافقهم علیه جماعة من اهل الکشف،انتهی».و مراده من جماعة من اهل الکشف کما صرح به بعض الاعلام غیر الشیخ محیی الدین و الشعرانی و الشیخ حسن العراقی ممن یاتی ذکرهم ان شاء الله تعالی،لتقدمه علیهم بسنین کثیرة،فان البیهقی توفی سنة (458 ه)،و الشیخ محیی الدین توفی سنة (638 ه)،کما صرح به العراقی فی اوائل الفصل الاول من الیواقیت علی ما حکی عنه،و هکذا الشعرانی کان بعد عصر البیهقی،فانه فرغ من تصنیف الیواقیت سنة (955 ه)،و العراقی و الخواص کانا معاصرین للشعرانی.و کیف کان،فیظهر من کلام البیهقی المیل الی هذا القول،بل اختیاره،والا لانکره.8- الشیخ کمالالدین ابوسالم محمد بن طلحة الشافعی القرشی النصیبی،المتولد سنة (582 ه)،صاحب کتاب العقد الفرید،قال فی طبقات الشافعیة علی ماحکی عنها: «تفقه وبرع فی المذهب،و سمع الحدیث بنیسابور من المؤید الطوسی و زینب الشعریة،و حدث بحلب و دمشق،و روی عنه الحافظ الدمیاطی و مجدالدین بن العدیم،و کان من صدور الناس،ولی الوزارة بدمشق یومین و ترکها و خرج عما یملک من ملبوس و مملوک وغیره تزهدا،و توفی ابنطلحة فی سابع رجب سنة (652 ه).قال ابن طلحة فی کتاب «الدر المنظم» علی ما نقل عنه فی ینابیع المودة ص 410: «وان لله تبارک و تعالی خلیفة،یخرج فی آخر الزمان و قد امتلات الارض جورا و ظلما فیملاها قسطا و عدلا… الی ان قال: و هذا الامام المهدی القائم بامر الله یرفع المذاهب،فلا یبقی الا الدین الخال… الخ».و قال فی «مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول»،و هو کتاب فیه اسماء الائمة الاثنی عشر علیهماالسلام و بعض احوالهم: «الباب الحادی عشر: فی ابیمحمد الحسن بن علی،الخالص مولده سنة احدی و ثلاثین و مائتین للهجرة،و اما نسبه ابا و اما،فابوه ابوالحسن علی المتوکل بن محمد القانع بن علی الرضا،و قد تقدم القول فی ذلک،و امه ام ولده یقال لها: سوسن،و اما اسمه: الحسن،و کنیته: ابومحمد،و لقبه: الخالص،و اما مناقبه: فاعلم ان المنقبة العلیا و المزیة الکبری التی خصه الله عزوجل بها،و قلده فریدها،و منحه تقلیدها،و جعلها صفة دائمة لایبلی الدهر جدیدها،و لاتنسی الالسنة تلاوتها و تردیدها،ان المهدی محمدا نسله المخلوق منه و ولده المنتسب الیه،و بضعته المنفصلة عنه،و سیاتی فی الباب الذی یتلو هذا الباب شرح مناقبه،و تفصیل احواله ان شاءالله.الباب الثانی عشر: فی ابیالقاسم محمد بن الحسن الخالص بن علی المتوکل بن محمد القانع بن علی الرضا بن موسی الکاظم بن جعفر الصادق بن محمد الباقر بن علی زین العابدین بن الحسین الزکی بن علی المرتضی امیرالمومنین بن ابیطالب،المهدی الحجة الخلف الصالح المنتظر علیهمالسلام و رحة الله و برکاته.فهذا الخلف الحجة قد ایده اللههدانا منهج الحق و آتاه سجایاهو اعلی فی ذری العلیاء بالتایید مرقاهو آتاه حلی فضل عظیم فتحلاهو قد قال رسول الله قولا قد رویناهو ذو العلم بما قال اذا ادرک معناهیری الاخبار فی المهدی جاءت بمسماهو قد ابداه بالنسبة و الوصف و سماهو یکفی قوله منی لاشراق محیاهو من بضعته الزهراء مرساه و مسراهو لن یبلغ ما اوتیه امثال و اشباهفان قالوا هو المهدی ما مانوا بما فاهواثم مدحه مدحا بلیغا،و ذکر تاریخ ولادته و نسبه علیهالسلام ابا و اما،و اورد بعض الاخبار الواردة فی المهدی علیهالسلام من طریق أبیداود،و الترمذی،و البغوی،و مسلم،و البخاری،و الثعلبی،وذکر بعض الشبهات و اجاب عنها».9- الحافظ ابومحمد احمد بن ابراهیم بن هاشم الطوسی البلاذری،من اهل طوس،و فی «کشف الاستار» عن السمعانی: انه کان حافظا فیهما عارفا بالحدیث… الی ان قال: کان واحد عصره فی الحفظ و الوعط،و من احسن الناس عشرة،و اکثرهم فائدة،و کان یکثر المقام بنیسابور،یکون له فی کل اسبوع مجلسان عند شیخی البلد: ابیالحسین الحمی،و ابینصر العبدی،و کان ابوعلی الحافظ و مشایخنا یحضرون مجالسه،و یفرحون بما یذکره علی الملا من الاسانید،و لم ارهم غمزوه قط فی اسناد او اسم او حدیث،و کتب بمکة عن امام اهل البیت علیهماالسلام ابیمحمد الحسن بن علی بن محمد بن علی بن موسی الرضا علیهمالسلام.و ذکر ابوالولید الفقیه،قال: «کان ابومحمد البلاذری،سمع کتاب الجهاد من محمد بن اسحاق،و امه علیلة بطوس… الی ان قال: قال الحاکم: استشهد بالطاهران سنة (339 ه)،فقال علامة عصره،الشاه ولی الله الدهلوی – والد عبدالعزیز المعروف بشاه صاحب،صاحب «التحفة الاثنا عشریة فی الرد الامامیة» الذی وصفه ولده بقوله،خاتم العارفین،و قاصم المخالفین،سید المحدثین،سند المتکلمین،حجة الله علی العالمین… الخ – فی کتاب النزهة: ان الوالد روی فی کتاب المسلسلات المشهور بالفضل المبین: قلت: شافهنی ابنعقلة باجازة جمیع ما یجوز له روایته،و وجدت فی مسلسلاته حدیثا مسلسا بانفراد کل راو من رواته بصفة عظیمة تفرد بها،قال – رحمه الله -: اخبرنی فرید عصره الشیخ حسن بن علی العجمی،انا حافظ عصره جمال الدین الباهلی،انا مسند وقته محمد الحجازی الواعظ،انا صوفی زمانه الشیخ عبدالوهاب الشعرانی،انا مجتهد عصره الجلال السیوطی،انا حافظ عصره ابونعیم رضوان العقبی،انا مقرئ زمانه الشمس محمد بن الجزری،انا الامام جمالالدین محمد بن محمد الجمال زاهد عصره،انا الامام محمد بن مسعود محدث بلاد فارس فی زمانه،انا شیخنا اسماعیل بن مظفر الشیرازی عالم وقته،انا عبدالسلام بن ابیالربیع الحنفی محدث زمانه،انا ابوبکر عبدالله بن محمد بن شابور القلانسی شیخ عصره،انا عبدالعزیز،ثنا محمد الآدمی امام اوانه،انا سلیمان بن ابراهیم بن محمد بن سلیمان نادرة عصره،ثنا احمد بن محمد بن هاشم البلاذری حافظ زمانه،ثنا م ح م د بن الحسن بن علی المحجوب امام عصره،ثنا الحسن بن علی،عن ابیه،عن جده علی بن موسی الرضا علیهمالسلام،ثنا موسی الکاظم،قال: ثنا ابیجعفر الصادق،ثنا ابیمحمد الباقر بن علی،ثنا ابیعلی بن الحسین زین العابدین السجاد،ثنا ابیالحسین سیدالشهداء،ثنا ابیعلی بن ابیطالب علیهمالسلام سید الاولیاء،قال: اخبرنا سیدالانبیاء محمد بن عبدالله صلی الله علیه وآله قال: اخبرنی جبرئیل سید الملائکة قال: قال الله تعالی سید السادات: انی انا الله لا اله الا انا،من اقر لی بالتوحید دخل حصنی،و من دخل حصنی امن من عذابی. قال الشمس ابن الجزری: کذا وقع هذا الحدیث من المسلسلات السعیدة،و العهدة فیه علی البلاذری و قال الشاه ولی الله المذکور ایضا فی رسالته: «النوادر من حدیث سید الاوائل و الاواخر» ما لفظه: «حدیث م ح م د بن الحسن الذی یعتقد الشیعة انه المهدی عن آبائه الکرام: وجدت فی مسلسلات الشیخ ابنعقلة المکی،عن الحسن العجمی ح،اخبرنا ابوطاهر اقوی اهل عصره سندا اجازة لجمیع ما تصح له روایته،قال: اخبرنا فرید عصره الشیخ حسن بن علی العجمی… الی آخر ما تقدم،باختلاف جزئی فی تقدیم بعض الالقاب و تاخیره عن الاسامی،انتهی کلام «کشف الاستار».و قال فی کتاب «البرهان علی وجود صاحب الزمان» بعد ذکر ما ذکرنا من «کشف الاستار»: «و فی عجائب الآثار للشیخ عبدالرحمان الجبرتی الحنفی،المطبوع بمصر علی هامش کامل ابن الاثیر سنة (1301 ه)،فی حوادث شهر ذی الحجة سنة (1215 ه): «و اما من مات فی هذه السنة ممن له ذکر: مات الامام الفاضل الصالح العلامة الشیخ عبدالعلیم بن محمد بن محمد عثمان المالکی الازهری الضریر،حضر درس الشیخ علی الصعیدی روایة و درایة،فسمع علیه جملة من الصحیح و الموطا و الشمائل و الجامع الصغیر و مسلسلات ابن عقلة،وروی عن کل من: الملوی و الجوهری و البلیدی… الی ان قال: و کان من البکائین عند ذکر الله،سریع الدمعة،کثیر الخشیة،و عن السیوطی فی «رسالة التدریب» انه قال: و ذکر فی «شرح النخبة» ان المسلسل بالحفاظ مما یفید العلم القطعی،انتهی. فلا وجه لقول ابن الجزری کما تقدم: «و العهدة فیه علی البلاذری»،هذا مع ما سمعت عن السعمانی فی حق البلاذری،سیما قوله: و لم ارهم غمزوه قط،انتهی ما فی کتاب «البرهان».و ذکر ایضا المحدث النوری هذا الحدیث فی النجم الثاقب.10- القاضی فضل بن روزبهان،شارح «الشمائل» للترمذی،و صاحب کتاب «ابطال نهج الباطل فی رد کتاب کشف الحق و نهج الصدق و الصواب»،تصنیف آیة الله العلامة الحلی الذی رد علیه نصرة للعلامة – قدس سره – القاضی الشریف الشهید السعید نور الله بن شریف المرعشی الحسینی – البسه الله من حلل رحمته – فی کتابه المعروف ب «احقاق الحق و ازهاق الباطل»،ورد علی هذا الکتاب «ابطال نهج الباطل» ایضا بعض الاعلام من المعاصرین – جزاه الله عن الحق و اهله – فی کتابه «دلائل الصدق».قال القاضی فضل بن روزبهان فی المسالة الخامسة فی القسم الثالث فی شرح قول العلامة (المطلب الثانی: فی زوجته و اولاده… الخ) ما هذا لفظه: «اقول: ما ذکر من فضائل فاطمة – صلوات الله علی ابیها و علیها و علی سائر آل محمد و السلام – امر لاینکر،فان الانکار علی البحر برحمته،و علی البر بسعته،و علی الشمس بنورها،و علی الانوار بظهورها،و علی السحاب بجوده،و علی الملک بسجوده،انکار لایزید و علی الانوار بظهورها،و علی السحاب بجوده،و علی الملک بسجوده،انکار لا یزید المنکر الا الاستهزاء به،و من هو قادر علی ان ینکر علی جماعة هم اهل السداد،و خزان معدن النبوة،و حفاظ آداب الفتوة،صلوات الله و سلامه علیهم،و نعم ما قلت فیهم منظوما:سلام علی المصطفی المجتبیسلام علی السید المرتضیسلام علی ستنا فاطمةمن اختارها الله خیر النساءسلام من المسک انفاسهعلی الحسن الالمعی الرضاسلام علی الاروعی الحسینشهید بری جسمه کربلاسلام علی سید العابدینعلی بن الحسین المجتبیسلام علی الباقر المهتدیسلام علی الصادق المقتدیسلام علی الکاظم الممتحنرضی السجایا امام التقیسلام علی الثامن الؤتمنعلی الرضا سید الاصفیاءسلام علی المتقی التقیمحمد الطیب المرتجیسلام علی الاریحی النقیعلی المکرم هادی الوریسلام علی السید العسکریامام یجهز جیش الصفاسلام علی القائم المنتظرابیالقاسم القرم نور الهدیسیطلع کالشمس فی غاسقینجیه من سیفه المنتضیتری یملا الارض من عدلهکما ملئت جور اهل الهویسلام علیه و آبائهو انصار ما تدوم السماء11- العالم المشهور ابومحمد عبدالله بن احمد بن محمد بن الخشاب،المتوفی سنة (567 ه)،روی فی کتابه تاریخ موالید الائمة و وفیاتهم علی ماحکی عنه فی «کشف الاستار» و «النجم الثاقب» و «اعیان الشیعة»: «باسناده عن ابیبکر احمد بن نصر بن عبدالله بن الفتح الدارع النهروانی،حدثنا صدقة بن موسی،حدثنا ابی،عن الرضا علیهالسلام،قال: الخلف الصالح من ولد ابیمحمد الحسن بن علی،و هو صاحب الزمان،و هو المهدی.و حدثنی الجراح بن سفیان،قال: حدثنی ابوالقاسم طاهر بن هارون بن موسی العلوی،عن ابیه هارون،عن ابیه موسی،قال: قال سیدی جعفر بن محمد علیهماالسلام: الخلف الصالح من ولدی،و هو المهدی،اسمه: م ح م د،و کنیته: ابوالقاسم،یخرج فی آخر الزمان،یقال لامه صیقل… الخ».اقول: کتابه موالید الائمة مطبوع موجود.12- الشیخ محیی الدین ابوعبدالله محمد بن علی،المعروف بابن العربی الحاتمی الطائی الاندلسی،المتوفی کما فی کشف الظنون سنة (638 ه)،المدفون بصالحیة الشام،و قبره بها معروف مزور،فقد نقل ذلک عنه الشیخ عبدالوهاب الشعرانی فی المبحث الخامس و الستین من کتاب «الیواقیت و الجواهر» (ص 145 ج 2 ط المطبعة الازهریة المصریة سنة 1307 ه)،قال الشعرانی: «و عبارة الشیخ محیی الدین فی الباب 366 من الفتوحات: و اعلموا انه لابد من خروج المهدی علیهالسلام،لکن لا یخرج حتی تمتلا الارض جورا و ظلما فیملاها قسطا و عدلا،و لو لم یکن من الدنیا الا یوم واحد طول الله تعالی ذلک الیوم حتی یلی ذلک الخلیفة،و هو من عترة رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم و سلم،من ولد فاطمة رضی الله عنها،جده الحسین بن علی بن ابیطالب،و والده الحسن العسکری ابن الامام علی النقی – بالنون – ابن محمد التقی بالتاء – ابن الامام علی الرضا ابن الامام موسی الکاظم ابن الامام جعفر الصادق ابن الامام محمد الباقر ابن الامام زین العابدین ابن الامام الحسین بن علی بن ابیطالب رضی الله عنه،یواطی اسمه اسم رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم،یبایعه المسلمون بین الرکن و المقام،یشبه رسول االله صلی الله علیه وآله و سلم فی الخلق – بفتح الخاء – و ینزل عنه فی الخلق – بضمها – اذ لایکون احد مثل رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم فی اخلاقه. و الله تعالی یقول: «و انک لعلی خلق عظیم»،هو اجلی الجبهة،اقنی الانف،اسعد الناس به اهل الکوفة،یقسم المال بالسویة،و یعدل فی الرعیة،یاتیه الرجل فیقول: یا مهدی اعطنی و بین یدیه المال،فیحثی له فی ثوبه ما استطاع ان یحمله… الخ» و ذکر صفاته،و اوصافه،و افعاله. و نقل هذه الالفاظ بعینها عن الفتوحات الشیخ الاستاذ محمد الصبان فی «اسعاف الراغبین» (ب 2 ص 142 ط المطبعة المیمنیة بمصر سنة 1312 ه).هذا و لم اجد هذا التصریح فیما رایت من النسخ کالنسخة المطبوعة بدار الکتب العربیة بمصر فانها تخالف عباراتها مع ما فی الیواقیت،و ظنی انه قد عملت فیها ایدی الذین یحرفون الکلم عن مواضعه،فاسقطت عنها ذکر نسبه الشریف،و کم لهذه التصرفات و التحریفات من نظیر فی الکتب المطبوعة بمصر،و لعمر الحق انها لجنایة کبیرة علی العلم والدین،و علی الامة الاسلامیة،و علی رواد الحقائق،و کانهم یرون من الواجبات هذه التصرفات و التحریفات اذا کان فی کتاب منقبة و فضیلة لاهل بیت النبی و الوصی،و ما لایوافق اهواءهم و آراءهم،اعاذنا الله و ایاهم من التعصب و العناد.و من شعر الشیخ محیی کما فی الفتوحات ب 366:هو السید المهدی من آل احمدهو الصارم الهندی حین یبیدهو الشمس یجلو کل غم و ظلمةهو الوابل الوسمی حین یجودو نقل عنه فی «ینابیع المودة» ص 467 عن کتابه «عنقاء المغرب» فی بیان المهدی الموعود و وزرائه ابیاتا،اولها: و عند فناء خاء الزمان و دالها….13- الشیخ سعد الدین محمد بن الموید بن ابیالحسین بن محمد بن حمویه،المعروف بالشیخ سعد الدین الحموی،و قد صنف کتابا مفردا فی احوال صاحب الزمان وافق فیه الامامیة،کما نقل عن عبدالرحمان الجامی فی «مرآة الاسرار» عن صاحب المقصد الاقصی و نقل عن صاحب العقائد النسفیة ان سعد الدین هذا صرح بامامة المهدی،و انه صاحب الزمان علیهالسلام،و انه آخر الاولیاء الاثنی عشر،و انه لیس ازید من هؤلاء الائمة،ان الله تعالی جعلهم فی دین محمد نوابه،«و العلماء ورثة الانبیاء» قاله رسول الله فی حقهم،و کذا قوله: «علماء امتی کانبیاء بنی اسرائیل» قاله فی حقهم.قال فی «ینابیع المودة» ص 474 ما هذا لفظه: «و فی کتاب الشیخ عزیز بن محمد النفسی رحمه الله: شیخ الشیوخ سعدالدین الحموی – قدس الله سره – میفرماید که پس از پیغمبر ما محمد صلی الله علیه وآله و سلم در ادیان سابق اسم ولی نبود،و اسم نبی بود،و مقربان حضرت خدایرا که وارثان صاحب شریعتند جمله را انبیا می گفتند در هر دینی از یک صاحب شریعت زیاده نبود،پس در دین آدم علیهالسلام چندین پیغمبر بودند که وارثان او بودند،خلق را بدین او و شریعت او دعوت میکردند،هم چنین در دین نوح و در دین ابراهیم و در دین موسی و در دین عیسی علیهمالسلام و چون در دین جدید و شریعت جدیده بمحمد صلی الله علیه وآله و سلم پیدا آمد،حقتعالی دوازده کس از اهل بیت محمد صلی الله علیه وآله و سلم را برگزید و وارثان او گردانید،و مقرب حضرت خود کرد،و بولایت خود مخصوص گردانید،و ایشان را نائبان محمد صلی الله علیه وآله و سلم،و وارثان او گردانید،که حدیث «العلماء ورثة الانبیاء» در حق این دوازده کس فرمود،و حدیث «علماء امتی کانبیاء بنی اسرائیل» در حق ایشان فرمود،اما ولی آخرین که نایب آخرین است،ولی دوازدهم و نایب دوازدهم می باشد خاتم اولیا است،و مهدی صاحب الزمان نام او است،و شیخ میفرماید که اولیا در عالم بیش از دوازده نیستند،و اما آن سیصد و پنجاه و شش کس که از رجال الغیبند ایشان را اولیاء نمیگویند،و ایشان را ابدال میگویند.»اقول: یوجد هذا «الانسان الکامل» (ط طهران ص 319) للنفسی مع اختلاف یسیر.14- ابوالمواهب الشیخ عبد الوهاب بن احمد بن علی الشعرانی،المتوفی سنة (973 ه) کما فی موضع من کشف الظنون،و فی موضع آخر سنة (960 ه)،قال فی «الیواقیت و الجواهر» ص 145 ج 2 ط المطبعة الازهریة المصریة سنة (1307 ه) المبحث الخامس والستون فی بیان ان جمیع اشراط الساعة التی اخبرنا بها الشارع حق لابد ان تقع کلها قبل قیام الساعة،و ذلک کخروج المهدی… الی ان قال: و هو من اولاد الامام حسن العسکری،و مولده علیهالسلام لیلة النصف من شعبان سنة خمس و خمسین و مائتین،و هو باق الی ان یجتمع بعیسی بن مریم علیهالسلام،فیکون عمره الی وقتنا هذا – و هو سنة ثمان و خمسین و تسعمائة – سبعمائة سنة و ست سنین،هکذا اخبرنی الشیخ حسن العراقی المدفون فوق کوم الریش المطل علی برکة الرطلی بمصر المحروسة،عن الامام المهدی حین اجتمع به،و وافقه علی ذلک شیخنا سیدی علی الخواص رحمها الله تعالی.15- الشیخ حسن العراقی المذکور،فانه ذکر الحجة علیهالسلام،و اجتماعه معه علی ما ذکره الشعرانی فی «لواقح الانوار فی طبقات الاخیار» الطبوعة بمصر سنة 1305 ه ج 2 ص 140،و حکی عن هذا الکتاب بعد ذکر سیاحة حسن العراقی انه قال: وسالت المهدی عن عمره،فقال: یا ولدی عمری الآن (620 سنة)،ولی عنه الآن مائة سنة،قال الشعرانی: فقلت ذلک لسیدی علی الخواص،فوافقه علی عمر المهدی رضی الله عنهما.16- الشیخ علی الخواص المذکور (الخواص بتشدید الواو کتمار ولبان: صانع الخوص) و قد بالغ الشعرانی فی مدحه فی طبقاته الموسوم ب «لواقح الانوار»: ج 2 ص 170-151.17- حسین معین الدین المیبدی،قال فی ص 371 شرح الدیوان فی شرح قوله علیهالسلام:بنی اذا ما جاشت الترک فانتظرولایة مهدی یقوم و یعدلو ذل ملوک الارض من آل هاشمو بویع منهم من یلذ و یهزلصبی من الصبیان لارای عندهولا عنده جد و لا هو یعقلفثم یقول القائم الحق منکمو بالحق یاتیکم و بالحق یعملسمی نبی الله نفسی فداوهفلا تخذلوه یا بنی وعجلواما هذا لفظه: «امید به کرم وهاب نعم آنکه باصره ما از کحل الجواهر خاک آستان آن حضرت روشنی یابد و آفتاب عالمتاب حقیقة جامعه او بر در بام و تشخص ما تابد،و ما ذلک علی الله بعزیز»،و صرح فی ص 123 بولادته علیهالسلام و تاریخها.18- الحافظ محمد بن محمود البخاری،المعروف بخواجه پارسا من اعیان علماء الحنفیة،و اکابر مشایخ النقشبندیة،توفی کما فی کشف الظنون سنة (822 ه)،قال فی فصل الخطاب: «و ابومحمد الحسن العسکری ولده م ح م د رضی الله عنهما – معلوم عند خاصة اصحابه،و ثقات اهله،ثم ذکر حدیث حکیمة،و حکایة المعتضد،و بعض علائم ظهوه (الی ان قال:) و الاخبار فی ذلک اکثر من ان تحصی،ومناقب المهدی صاحب الزمان،الغائب عن الاعیان،الموجود فی کل زمان کثیرة،و قد تظاهرت الاخبار علی ظهوره،و اشراق نوره،یجدد الشریعة المحمدیة،و یجاهد فی الله حق جهاده،و یطهر من الادناس اقطار البلاد،زمانه زمان المتقین،و اصحابه خلصوا من الریب،وسلموا من العیب،و اخذوا بهدیه و طریقه،و اهتدوا من الحق الی تحقیقه،به ختمت الخلافة و الامامة،و هو الامام من لدن مات ابوه الی یوم القیامة،و عیسی علیهالسلام یصلی خلفه،و یصدقه علی دعواه و یدعو الی ملته التی هو علیها،و النبی صلی الله علیه وآله و سلم صاحب الملة» و حکی ذلک عنه النوری فی «کشف الاستار». و نقل فی «ینابیع المودة» عنه ص 451 ایضا التصریح بولادته،و غیبته،و اختفائه.19- الحافظ ابوالفتح محمد بن ابیالفوارس،روی فی اربعینه الموجود تصویر نسخته الخطیة – الموجودة فی مکتبة آستان قدس عندنا – حدیث: من احب ان یلقی الله عزوجل و هو مقبل علیه فلیتول علیا الی آخر الاثنی عشر. و قال فی آخر کلامه – کما فی هذا الکتاب -: «و انما ملت الی تفضیلهم (یعنی: اهل البیت) بعد ان تقدمت مذاهب فعرفتها،و بان لی الحقیقة فعرتها،و تبینت الطریقة فسلکتها بالشواهد اللائحة،و الاخبار الصحیحة الواضحة،و نبئت بها من الثقات و اهل الورع و الدیانات،و کذلک ادیناها حسب مارویناها».20- ابوالمجد عبدالحق الدهلوی البخاری،صاحب التصانیف الکثیرة،حتی نقل ان تصنیفاته بلغت مائة مجلد،توفی سنة (1052 ه)،قال فی رسالته فی المناقب و احوال الائمة علیهمالسلام کما فی «کشف الاستار»: «و ابومحمد الحسن العسکری ولده م ح م د – رضی الله عنهما – معلوم عند خواص اصحابه و ثقاته»،ثم نقل قصة الولادة بالفارسیة.21- الشیخ احمد الجامی النامقی،قال کما فی «ینابیع المودة» ص 472،و فی مجالس المؤمنین فی المجلس السادس:من ز مهر حیدرم هر لحظه اندر دل صفا استاز پی حیدر حسن ما را امام و رهنما استهمچو کلب افتادهام بر آستان بوالحسنخاک نعلین حسین بر هر دو چشمم توتیا استعابدین تاج سر و باقر دو چشم روشنمدین جعفر بر حق است و مذهب موسی روا استای موالی وصف سلطان خراسان را شنوذرهای از خاک قبرش دردمندان را دواستپیشوای مؤمنان است ای مسلمانان تقیگر نقی را دوست داری بر همه ملت روا استعسکری نور دو چشم آدم است و عالم استهمچو یک مهدی سپهسالار در عالم کجا استشاعران از بهر سیم و زر سخنها گفتهانداحمد جامی غلام خاص شاه اولیا است22- الشیخ فرید الدین محمد العطار النیسابوری،المقتول کما فی مجالس امیرالمومنین سنة (627 ه) او (589 ه)،قال فی کتاب «مظهر الصفات» کما نقل عنه فی «ینابیع المودة» ص 473:مصطفی ختم رسل شد در جهانمرتضی ختم ولایت در عیانجمله فرزندان حیدر اولیاجمله یک نورند حق کرد این نداو بعد ذکر اسماء الائمة علیهمالسلام قال:صد هزاران اولیا روی زمیناز خدا خواهند مهدی را یقینیا الهی مهدیم از غیب آرتا جهان عدل گردد آشکارمهدی هادی است تاج اتقیابهترین خلق برج اولیاای تو ختم اولیای این زمانو از همه معنی نهانی جان جانای تو هم پیدا و پنهان آمدهبنده عطارت ثناخوان آمده23- جلال الدین محمد العارف البلخی الرومی،المعروف بالمولوی،المتوفی سنة (672 ه)،قال فی دیوانه الکبیر الذی جمع علی ترتیب حروف الهجاء کما فی «ینابیع المودة» ص 473:ای سرور مردان علی مستان سلامت میکنندو ای صفدر مردان علی مردان سلامت میکنند… الی ان قال:با قاتل کفار گو با دین و با دیندار گوبا حیدر کرار گو مستان سلامت میکنندبا درج دو گوهر بگو با برج دو اختر بگوبا شبر و شیبر بگو مستان سلامت میکنندبا زین دین عابد بگو با نور دین باقر بگوبا جعفر صادق بگو مستان سلامت میکنندبا موسی کاظم بگو با طوسی عالم بگوبا تقی قائم بگو مستان سلامت میکنندبا میر دین هادی بگو با عسکری مهدی بگوبا آن ولی مهدی بگو مستان سلامت میکنند24- الشیخ العارف باسرار الحروف صلاح الدین الصفدی،المتوفی سنة (764 ه)،قال فی شرح الدائرة کما فی «ینابیع المودة»: «ان المهدی الموعود هو الامام الثانی عشر من الائمة،اولهم سیدنا علی،و آخرهم المهدی رضی الله عنهم».25- المولوی علی اکبر بن اسد الله المؤودی،من متاخری علماء الهند،فی کتاب المکاشفات الذی جعله کالحواشی علی نفحات الانس للمولی عبدالرحمان الجامی،فانه کما فی کشف الاستار ص 80 و حکی عن استقصاء الافحام ایضا ص 98 صرح فی المبحث الخامس و الاربعین بامامة الحجة بن الحسن العسکری و آبائه و عصمتهم الی امیرالمؤمنین علی،و انه کان قطبا بعد ابیه الحسن العسکری علیهماالسلام،کما کان قطبا بعد ابیه الی الامام علی بن ابیطالب،و کونه غائبا عن العلوم و الخواص لاعن اعین اخص الخواص،و صرح بعصمة الائمة الاثنی عشر.26- الشیخ عبدالرحمان صاحب کتاب «مرآة الاسرار» احد مشایخ الصوفیة،و هو الذی ینقل عنه الشاه ولی الله الهندی الدهلوی،والد الشاه عبد العزیز صاحب «التحفة الاثنا عشریة»،قال فی کتاب «مرآة الاسرار» علی ما حکی عنه فی النجم الثاقب و کشف الاستار ما هذا لفظه: «ذکر آن آفتاب دین و دولت آن هادی جمیع ملت،و دولت آن قائم مقام پاک احمدی،امام برحق،ابوالقاسم محمد بن الحسن المهدی رضی الله عنه،وی امام دوازدهم است،از ائمه اهل بیت،مادرش ام ولد بود،نرجس نام داشت،ولادتش شب جمعه پانزدهم شعبان سنه خمس و خمسین و ماتین… تا اینکه گوید: و امام دوازدهم در کنیه و نام حضرت رسالت پناهی موافقت دارد،و القاب شریفش: مهدی،حجت،قائم،و منتظر،و صاحبالزمان،و خاتم اثنی عشر،و صاحب الزمان علیهالسلام،در وقت وفات پدر خود امام حسن عسکری علیهالسلام پنج ساله بود،که بر مسند امامت نشست چنانچه حقتعالی حضرت یحیی بن زکریا علیهماالسلام را در حال طفولیت حکمت کرامت فرمود،و عیسی بن مریم را وقت صبا به مرتبه بلند رسانید،و همچنین او را در صغر سن امام گردانید،و خوارق عادات او نه چندان است که در این مختصر گنجایش دارد (ثم نقل کلام الشیخ محیی الدین المتقدم ذکره و قال:) و حضرت مولانا عبدالرحمان جامی مردی صوفی کارها دیده،و شافعی مذهب بود ه،تمام احوالات و حقیقت متولد شدن و مخفی گشتن امام محمد بن حسن عسکری علیهماالسلام مفصل در کتاب «شواهد النبوة»،تصنیف خود بوجه احسن از ائمه اهل بیت عترت و طهارت،و ارباب سیرت روایت کرده است،و صاحب کتاب «مقصد اقصی» مینویسد،که حضرت شیخ سعد الدین حموی خلیفه حضرت نجمالدین در حق امام مهدی یک کتاب تصنیف کرده است،و دیگر چیزها بسیار همراه او نموده است،که دیگر هیچ آفریدهای را آن اقوال و تصرفات ممکن نیست،چون او ظاهر شود ولایت مطلقه آشکارا گردد،و اختلاف مذاهب و ظلم و بدخوئی برخیزد،چنانکه اوصاف حمیده در احایدث نبوی وارد شده است،که مهدی در آخر زمان آشکارا گردد،و تمام ربع مسکون را از جور و ظلم پاک سازد،و یک مذهب پدید آید مجملا هر گاه دجال بدکردار پیدا شده بود و زنده و مخفی هست،و حضرت عیسی علیهالسلام که بوجود آمده بود و مخفی از خلق است،پس اگر فرزند رسول خدا صلی الله علیه وآله امام محمد مهدی بن حسن عسکری علیهماالسلام از نظر عوام پوشیده شد،و بوقت خود مثل عیسی علیهالسلام و دجال موافق تقدیر الهی آشکار گردد،جای تعجب نیست از اقوال چندین بزرگان،و از فرموده ائمه اهل بیت رسول خدات صلی الله علیه وآله انکار نمودن از راه تعصب چندان ضروری نیست».27- بعض مشایخ الشعرانی،قال فی «ینابیع المودة» ص 470: «ان الشیخ عبدالوهاب الشعرانی – قدس سره – قال فی کتابه «الانوار القدسیه»: ان بعض مشایخنا قال: نحن بایعنا المهدی علیهالسلام بدمشق الشام،و کنا عنده سبعة ایام،و قال لی الشیخ عبداللطیف الحلبی سنة الف و مائتین و ثلاث و سبعین: ان ابیالشیخ ابراهیم – رحمه الله – قال: سمعت بعض مشایخی من مشایخ مصر،یقول: بایعنا الامام المهدی،انتهی».28- ملک العلماء القاضی شهاب الدین بن شمس الدین الدولة آبادی،صاحب التفسیر المسمی ب «البحر المواج» – بالفارسیة – «مناقب السادات» – بالفارسیة – المتوفی سنة (849 ه)،و صاحب کتاب «المناقب الموسوم بهدایة السعداء»،و قد صرح فیه علی ما حکی عنه فی النجم الثاقب و کشف الاستار بامامة الائمة الاثنی عشر و اسامیهم،و نقل حدیث اللوح،و قال فی حق الحجة بن الحسن علیهالسلام: «هو غائب،و له عمر طویل کما عمر بن المؤمنین: عیسی،و الیاس،و الخضر،و فی الکافرین: الدجال،و السامری».اقول: راجع الهدایة الجلوة الثانیة من الهدایة الثالثة عشرة.29- الشیخ سلیمان بن شیخ ابراهیم،المعروف بخواجه کلان،الحسینی،البلخی،القندوزی،المتوفی سنة (1294 ه) صاحب «ینابیع المودة»،فانه ذکر فی هذا الکتاب فی عدة مواضع حالاته،و معجزاته،و تاریخ ولادته،ونسبه،و بعض الاخبار الواردة فی شانه،و قال فی ص 452 بعد ذکر اقوال بعضهم فی تاریخ ولادته: «فالخبر المعلوم المحقق عند الثقات ان ولادة القائم علیهالسلام کانت لیلة الخامس عشر من شعبان سنة خمس و خمسین و مائتین،فی بلدة سامراء،عند القران الاصغر الذی کان فی القوس،و هو رابع القران الاکبر الذی کان فی القوس،و کان الطالع الدرجة الخامسة و العشرین من السرطان زایجته المبارکة فی افق سامراء هذه… الخ».30- الشیخ عامر بن عامر البصری،صاحب القصیدة التائیة المسماة بذات الانوار،و هی فی المعارف و الحکم و الاسرار و الآداب مشتملة علی اثنی عشر نورا،فقال: «النور التاسع: فی معرفة صاحب الوقت ذاته،و وقت ظهوره (کما فی کشف الاستار):امام الهدی حتی متی انت غائبفمن علینا یا ابانا باوبةتراءت لنا رایات جیشک قادماففاحت لنا منها روائح مسکةو بشرت الدنیا بذلک فاغتدتمباسمها مفترة عن مسرةمللنا و طال الانتظار فجد لنابربک یا قطب الوجود بلقیةالی ان قال:فعجل لنا حتی نراک فلذةالمحب لقا محبوبه بعد غیبة31-القاضای جواد الساباطی،الذی کان نصرانیا فاسلم،وصنف کتاب «البراهین الساباطیه فی الرد علی النصاری»،و ذکر فی هذا الکتاب علی ما حکی عنه فی النجم الثاقب و کشف الاستار بعد ذکر اختلاف المسلمین فی المهدی «ان قول الامامیة اقرب،لمطابقته مع النص».32-الشیخ ابوالمعالی صدرالدین القونوی،صاحب «تفسیر الفاتحة»،و «مفتاح الغیب»،و غیرهما،له کما فی «کشف الاستار» ابیات اولها: «یقوم بامر الله فی الارض ظاهرا…»،و قال (کما فی هذا الکتاب) لتلامیذه فی وصایاه: «ان الکتب التی کانت لی من کتب الطب،و کتب الحکماء،و کتب الفلاسفة،بیعوها و تصدوقوا بثمنها للفقراء،و اما کتب التفاسیر و الاحادیث و التصوف فاحفظوها فی دار الکتب،و اقراوا کلمة التوحید: لا اله الا الله سبعین الف مرة لیلة الاولی بحضور القلب،و بلغوا منی سلاما الی المهدی علیهالسلام».33- الفاضل البارع عبدالله بن محمد المطیری شهرة المدنی حالا،صرح به فی کتاب «الریاض الزاهرة فی فضل آل بیت النبی و عترته الطاهرة»،فعد هنا الائمة واحدا بعد واحد (علی ما حکی عنه فی کشف الاستار) الی ان قال: «الحادی عشر ابنه الحسن العسکری – رضی الله عنه – الثانی عشر ابنه محمد القائم المهدی – رضی الله عنه و قد سبق النص علیه فی ملة الاسلام من النبی محمد صلی الله علیه [وآله] و سلم،و کذا من جده علی رضوان الله علیه و من بقیة آبائه اهل الشرف و المراتب،و هو صاحب السیف القائم المنتظر،کما ورد ذلک فی صحیح الخبر،و له قبل قیامه غیبتان… الی آخرما قال.قال فی «کشف الاستار»: و النسخة التی عثرت علیها عتیقة،و کانت لمؤلفها،و بخطه علی ظهرها: کتاب الریاض الزاهرة فی فضل آل بیت النبی و عترته الطاهرة،تالیف الفقیر الی الله عبدالله محمد المطیری شهرة المدنی حالا،الشافعی مذهبا،الاشعری اعتقادا،و النقشبندی طریقة،نفعنا الله من برکاتهم،آمین.34- شیخ الاسلام ابوالمعالی محمد سراجالدین الرفاعی،ثم المخزومی الشریف الکبیر،ذکر فی کتابه صحاح الاخبار فی نسب السادة الفاطمیة الاخیار فی ترجمة ابیالحسن الهادی علیهالسلام (علی ما فی کشف الاستار): «و اما الامام علی الهادی بن الامام محمد الجواد علیهماالسلام و لقبه: النقی،والعالم،و الفقیه،والامیر،و الدلیل،و العسکری،و النجیب،ولد فی المدینة سنة (212 ه) من الهجرة،توفی شهیدا بالسم فی خلافة المعتز العباسی یوم الاثنین لثلاث لیال خلون من رجب سنة (254 ه) و کان له خمسة اولاد: الامام الحسن العسکری،و الحسین،و محمد،و جعفر،و عائشة: فاما الحسن العسکری فاعقب صاحب السرداب الحجة المنتظر،ولی الله الامام الهادی علیهالسلام».35- میر خواند،المؤرخ الشهیر محمد بن خاوند شاه بن محمود،المتوفی – کما فی کشف الظنون – سنة 903،ذکر فی تاریخ روضة الصفا فی المجد الثالث: ولادته،و بعض احواله،و معجزاته.36- نصر بن علی الجهضمی النصری،احد اعلام اهل السنة و ثقاتهم،فانه صرح کما فی النجم الثاقب بولادته،و اسم امه،و اسماء بوابه،و هذا النصر هو الذی ذکره الشهید الاول کما فی هذا الکتاب انه روی فی محضر المتوکل ان النبی صلی الله علیه وآله اخذ بید الحسنین علیهماالسلام،و قال: «من احبنی و احب هذین واحب امهما کان معی فی درجتی یوم القیامة» فامر المتوکل بضرب الف سوط علیه،فقال ابوجعفر بن عبد الواحد: انه من اهل السنة،فعفا عنه.37- شیخ الاسلام المحدث الکبیر ابراهیم بن محمد بن المؤید الجوینی الخراسانی،المتوفی سند (730 ه)،فی کتابه فرائد السمطین – المطبوع فی مجلدین کبیرین – صرح فی هذا الکتاب فی عدة مواضع بولادته،و اخرج الاخبار المبشرة به وبالائمة الاثنی عشر علیهمالسلام.38- القاضی المحقق بهلول بهجت افندی،مولف کتاب «المحاکمة فی تاریخ آل محمد»،بالترکیة بالفارسیة،قد طبعت ترجمته مرارا لکثرة طالبیه،و هو کتاب جید حسن نافع،باحث عن المواقع المهمة فی التاریخ،و کاشف عن کثیر من الحجب التی جعلتها ایدی المتعصبین وراء الحوادث التاریخیة و غیرها،و صرح فیه بامامة الائمة الاثنی عشر،و ذکر بعض فضائلهم و احوالهم،و ذکر ولادة الامام الثانی عشر،و انه ولد فی الخامس عشر من شعبان سنة (255 ه)،و ان اسم امه نرجس،و ان له غیبتین: الاولی الصغری،والثانیة الکبری،و صرح ببقائه علیهالسلام،و انه یظهر حیت یاذن الله تعالی له بالظهور،و یملا الارض قسطا و عدلا،و قال: «ان ظهوره امر اتفق علیه المسلمون،فلا حاجة الی ذکر الدلائل»،ثم ذکر بعض کلمات الاعاظم فی حقه،و بعض صفاته و علاماته.39- الشیخ شمس الدین محمد بن یوسف الزرندی،قال (کما فی الزام الناصب) فی کتاب «معراج الوصول الی معرفة فضیلة آل الرسول»: «الامام الثانی عشر صاحب الکرامات المشتهرة،الذی عظم قدره بالعلم واتباع الحق و الاثر،القائم بالحق،و الداعی الی منهج الحق،الامام ابوالقاسم محمد بن الحسن»،ثم ذکر تاریخ مولده.40- شمس الدین التبریزی،شیخ المولوی،جلال الدین الرومی،نسب الیه ذلک فی «ینابیع المودة» علی ما فی «کشف الاستار».41- المورخ الشهیر ابن خلکان فی «وفیات الاعیان»،و قد مر کلامه فی ولادته و تاریخها.42- المؤرخ ابن الازرق فی «تاریخ میافارقین»،علی ما حکی عنه ابن خلکان فی وفیات الاعیان.43- المولی علی القاری،فانه ذکر فی کتاب «المرقاة فی شرح المشکاة» (علی ما حکی عنه فی الزام الناصب و کشف الاستار) اسماء الائمة الاثنی عشر،و اشار الی مناقبهم و کراماتهم.44- القطب المدار الذی کتب عبدالرحمان الصوفی «مرآة الاسرار» لاجله،کما فی «کشف الاستار».45- المورخ ابن الوردی،قال فی «نور الابصار» فی الباب الثانی ص 153: «و فی تاریخ ابن الوردی: ولد محمد بن الحسن الخاص سنة خمس و خمسین و مائتین».46- السید مؤمن بن حسن الشبلنجی،صاحب کتاب «نور الابصار»،قال فی هذا الکتاب فی الباب الثانی ص 152: «فصل فی ذکر مناقب محمد بن الحسن الخالص بن علی الهادی بن محمد الجواد بن علی الرضا بن موسی الکاظم بن جعفر الصادق بن محمد الباقر بن علی زین العابدین بن الحسین بن علی بن ابیطالب رضی الله عنه،امه ام ولد،یقال لها: نرجس،و قیل: صقیل،و قیل: سوسن،و کنیته: ابوالقاسم،و لقبه الامامیة: بالحجة،و المهدی،و القائم،والمنتظر،و صاحبالزمان،و اشهرها المهدی».47- الشیخ النسابة ابوالفوز محمد امین البغدادی السویدی،صاحب کتاب «سبائک الذهب فی معرفة قبائل العرب»،فانه ذکر اسماء الائمة الاثنی عشر،و بعض فضائلهم و مناقبهم،و ذکر الامام الحسن العسکری فی ص 77 ب 6،و قال فی ص 78 فی خط الحسن العسکری: «محمد المهدی،و کان عمره عند وفاة ابیه خمس سنین،و کان مربوع القامة،حسن الوجه و الشعر،اقنی الانف،صبیح الجبهة».48- شیخ السلام،ابراهیم بن سعد الدین،کما حکی عنه.49- صدر الائمة ضیاء الدین موفق بن احمد الخطیب المالکی،ثم الخوارزمی،اخطب خطباء خوارزم،فانه کما حکی عنه فی «کشف الاستار» ذکر فی مناقبه من الاحادیث ما هو صریح فی الدلالة علی هذا القول.50- المولی حسین بن علی الکاشفی،صاحب «جواهر التفسیر»،المتوفی سنة (906 ه) کما فی «کشف الظنون»،ذکر فی «کشف الاستار» ان بعض البارعین نسب هذا القول الیه،و نقل فی کشف الاستار عنه کلمات ظاهرة فی المیل الیه. 51- السید علی بن شهاب الهمدانی،صرح بذلک فی المودة العاشرة من کتابه «المودة فی القربی».52- الشیخ محمد الصبان المصری،المتوفی سنة (1206 ه) کما یظهر من بعض کلماته فی اسعاف الراغبین.53- الناصر لدین الله احمدبن المستضیی بنورالله الخلیلفة العباسی،قال فی «کشف الاستار» و «الزام الناصب»: امر بعمارة السرداب الشریف،و جعل علی الصفة التی فیه شباکا من خشب ساج،منقوش علیه: «بسم الله الرحمن الرحیم،قل لا اسئلکم علیه اجر الا المودة فی القربی،و من یقترف حسنة نزد له فیها حسنا،ان الله غفور شکور،هذا ما امر بعمله سیدنا و مولانا الامام المفترض الطاعة علی جمیع الانام ابوالعباس احمد الناصر الدین الله،امیرالمومنین،و خلیفة رب العالمین،الذی طبق البلاد احسانه،و عم البلاد رافته و فضله،قرب الله اوامره الشریفة باستمرار النجح و الیسر،و ناطها بالتایید و النصر،و جعل لایامه المخلدة حدا لایکبو جواده،و لآرائه الممجدة سعدا لایخبو زناده،فی عز تخضع له الاقدار فیطیعه عواصیها،و ملک تخشع له الملوک فیمکله نواصیها،بتولی المملوک معد بن الحسین بن معد الموسوی الذی یرجو الحیاة فی ایامه المخلدة،و یتمنی انفاق عمره فی الدعاء لدولته المؤیدة،و استجاب الله ادعیته،و بلغه فی ایامه الشریفة امنیته [ذلک فی ربیع الثانی] من سنة ست و ستمائة الهلالیة،و حسبنا الله و نعم الوکیل،و صلی الله علی سیدنا خاتم النبیین،و علی آله طاهرین و عترته و سلم تسلیما». و نقش ایضا فی الخشب الساج داخل الصفة فی دائر الحائط: «بسم الله الرحمن الرحیم،محمد رسول الله،امیرالمؤمنین علی ولی الله،فاطمة الحسن بن علی،الحسین بن علی،علی بن الحسین،محمد بن علی،جعفر بن محمد،موسی بن جعفر،علی بن موسی،محمد بن علی،علی بن محمد،الحسن بن علی،القائم بالحق علیهمالسلام،هذا عمل علی بن محمد ولی آل محمد رحمه الله». و لولا اعتقاد الناصر بانتساب السرداب الی المهدی بکونه محل ولادته او موضع غیبته او مقام بروز کرامته،(لا انه مکان اقامته فی طول غیبته کما نسبه بعض من لاخبرة له الی الامامیة و لیس فی کتبهم قدیما و حدیثا اثر منه اصلا) لما امر بعمارته و تنزیینه،ولو کانت کلمات علماء عصره متفقة علی نفیه و عدم ولادته لکان اقدامه علیه بحسب العادة صعبا او ممتنعا،فلا محالة فیهم من واقفه فی معتقده الموافق لمعتقد جملة ممن سبقت الیهم الاشارة،و هو المطلوب. و انما ادخلنا الناصر فی سلک هؤلاء،لامتیازه عن اقرانه بالفضل و العلم،وعداده من المحدثین،فقد روی عنه ابنسکینة و ابن الاخضر و ابن النجار و ابن الدامغانی،انتهی ما فی کشف الاستار.اقول: هذا العبارات موجودة باقیة فی السرداب الشریف قد رایناها و قراناها غیر مرة و راجع دلیل سامراء،لیونس الشیخ ابراهیم السامرائی فی سرداب الغیبة: ص 36-33 تجد ذلک کله فیه. و یظهر من «نسمة السحر بذکر من تشیع و شعر» ج 1 ص 253 ان الناصر یری نفسه نائبا عن المهدی علیهالسلام،و حکی عن الذهبی ایضا.54- صاحب کتاب «شذرات الذهب»،ابوالفلاح عبدالحی بن العماد الحنبلی،المتوفی سنة (1089 ه)،صرح بولادته فی الجزء الثانی من هذا الکتاب ص 141 و ص 150.55- الشیخ عبدالرحمان محمد بن علی بن احمد البسطامی،قال فی کتاب درة المعارف کما فی ینابیع المودة ص 401: «و المهدی اکثر الناس علما و حلما،و عی خده الایمن خال،و هو من ولد الحسنی»،و له اشعار فی شان المهدی کما فی «ینابیع المودة»:و یظهر میم المجد من آل احمدو یظهر عدل الله فی الناس اولاکما قد روینا عن علی الرضاو فی کنز علم الحرف اضحی محصلاو قال ایضا:و یخرج حرف المیم من بعد شینهبمکة نحو البیت بالنصر قد علافهذا هو المهدی بالحق ظاهرسیاتی من الرحمان للحق مرسلاو یملا کل الارض بالعدل رحمةو یمحو ظلام الشرک و الجور اولاولایته بالامر من عند ربهخلیفة خیر الرسل من عالم العلا56- الشیخ عبدالکریم الیمانی،قال فی «ینابیع المودة» ص 466: «قال الشیخ الجلیل عبدالکریم الیمانی،قدس الله سره،و وهب لنا فیوضه و علومه:و فی یمن امن یکون لاهلهاالی ان تری نور الهدایة مقبلابمیم مجید من سلالة حیدرو من آل بیت طاهرین بمن علایلقب بالمهدی بالحق ظاهربسنة خیر الخلق یحکم اولا57- السید النسیمی،ذکره فی «کشف الاستار» عن ینابیع المودة.58- عمادالدین الحنفی،ذکر فی «کشف الاستار» انه نسب الیه هذا القول بعض البارعین.59- الفاضل البارع عبدالله بن محمد المطیری شهرة المدنی حالا فی کتاب الموسوم ب «الریاض الزاهرة فی فضل آل بیت النبی و عترته الطاهرة صلوات الله علیهم»،صدر کتابه هذا بذکر تمام رسالة «احیاء المیت بفضائل اهل البیت علیهمالسلام» للامام جلال الدین السیوطی،و هی تشتمل علی ستین حدیثا فتممها و انهاها الی مائة و واحد و خمسین و روی فی الحدیث الاخیر «ان من ذریة الحسین بن علی المهدی المبعوث فی آخر الزمان»… الی ان قال: فالامام الاول علی بن ابیطالب علیهالسلام… و ساق اسامی الائمة ثم قال: الحادی عشر ابنه الحسن العسکری،الثانی عشر ابنه محمد القائم المهدی،و قد سبق النص علیه فی ملة الاسلام من النبی محمد صلی الله علیه وآله،و کذا من جده علی بن ابیطالب (رضوان الله علیه)،و من بقیة آبائه اهل الشرف و المراتب،و هو صاحب السیف القائم المنتظر».60- الفاضل رشید الدین الدهلوی الهندی،فقد ذکر – کما فی کتاب الامام الثانی عشر – فی کتابه «ایضاح لطافة المقال» کلام خواجه پارسا فی فصل الخطاب مرتضیا له.61- الشاه ولی الله الدهلوی،والد صاحب «التحفة فی کتاب النزهة»،و غیره ممن روی الحدیث المسلسل الذی مر ذکره فی «البلاذری».62- الشیخ احمد الفاروقی النقشبندی،المعروف بالمجدد فی الالف الثانی،کما نقل فی «العبقری الحسان» عن کتابه «المکاتیب» ج 3 المکتوب 123.63- ابوالولید؛ محمد بن شحنة الحنفی،قال فی تاریخه المسمی بروضة المناظر فی اخبار الاوائل و الاواخر – المطبوع بهامش مروج الذهب فی المطبعة الازهریة المصریة سنة 1303 ه ج 1 ص 294 -: «و ولد لهذا الحسن (یعنی: الحسن العسکری علیهالسلام) ولده المنتظر،ثانی عشرهم،و یقاله له: المهدی،و القائم،و الحجة محمد،ولد فی سنة خمس و خمسین و مائتین».64- الشیخ خالد النقشبندی،المتوفی سنة 1242 ه،مؤلف «فرائد الفوائد»،و «رسالة الرابطة»،و صاحب دیوان مطبوع باسلامبول،فی قصیدته التی مدح بها الامام الثامن علی بن موسی الرضا علیهالسلام،ذکر فیها الائمة الاثنی عشر علیهمالسلام… الی ان قال:دیگر به نیکی تقی و پاکی نقیآنگه به عسکری که همه جسم،جوهر استدیگر به عدل پادشهی کز عدالتشبا بره شیر شرزه بس ز مادر است65- سید باقر بن سید عثمان بخاری،مؤلف «جواهر الاولیاء» المطبوع (1396 ه)،فی ص 31 و 32 و 307 و 378 و 471 و 541 و 544 و 556.66- جمال الدین خواجه احمد حقانی،راجع جواهر الاولیاء: ص 478.67- سید وادیة بن سید عثمان بخاری،نقل عنه فی جواهر الاولیاء: ص 544 مناجاة بالفارسیة،تتضمن اسماء الائمة الاثنی عشر الی مولانا المهدی علیهمالسلام.68- الشیخ عبدالله بن محمد عامر الشبراوی الشافعی،شیخ الجامع الازهر،صرح فی کتابه «الاحتاف بحب الاشراف» بامامة الائمة الاثنی عشر علیهمالسلام،و ولادة مولانا لامهدی الامام الثانی عشر علیهالسلام،و ذکر قسما من فضائلهم و مقاماتهم.
2) کمال الدین: ج 2 ص 424 ب 42 ح 1؛ غیبة الشیخ: ص 237-234 ح 204 بسنده عن ابیعبدالله المطهری عن حکیمة نحوه،و فیه: «بعث الی ابومحمد علیهالسلام سنة خمس و خمسین و مائتین فی النصف من شعبان… الحدیث»،و فیه حدیث آخر ح 205 بمثل حدیثه الاول مع زیادة،و حدیث آخر ح 206 و 207 ص 240-237 یؤید بعضها بعضا؛ ینابیع المودة»: ص 451-449 ب 79 ح 1 روی الحدیث بطرق کثیرة،اثبات الوصیة: ص 220-218 مثله فی المعنی؛ اعلام الوری: ر 4 ب 1 ف 2 البحار ج 51 ب 1 ح 3.
3) القصص: 5.
4) کمال الدین: ج 2 ص 430 ب 42 ح 5؛ غیبة الشیخ: ص 147؛ اثبات الوصیة: ص 221 فی ولادته: «عن عدة،عن محمد بن یحیی،عن الحسین بن علی النیسابوری،عن ابراهیم بن محمد،عن احمد بن محمد السیاری… نحوه»،و ذکر بعد قوله علیهالسلام «و صلی الله علی محمد و آله»: «عبد داخر لله،غیر مستنکف و لامستکبر»،الخرائج و الجرائح: ج 1 ص 457 ح 2،اثباتالهداة: ج 3 ص 668 ب 33 ح 34 و 35؛ کشف الغمة: ج 2 ص 498 و 499 فی معجزات صاحب الزمان؛ البحار: ج 51 ص 4 ب 1 ح 1؛ حلیة الابرار: ج 2 ص 544 ب 10؛ الوسائل: ج 8 ص 461 ب 59 ح 1 و فیه القسم الاخیر من الحدیث؛ منتخب الانوار المضیئة: ص 160 مختصرا؛ اعلام الوری: الرکن الرابع ب 1 ف 2.
5) کمال الدین: ج 2 ص 430 و 431 ب 42 ح 6؛ البحار: ج 51 ص 5 ب 1 ح 9؛ اثباتالهداة: ج 3 ص 483 ب 32 ف 5 ح 195.
6) کمال الدین: ج 2 ص 430 ح 4؛ اثباتالهداة: ج 6 ص 430 ب 32 ف 5 ح 194.
7) کفایة المهتدی (الاربعین): ص 111 ح 29؛ کفایةالاثر: ص 290 و 291 ب 39 ح 4؛ کمالالدین: ج 2 ص 408 و 409 ب 38 ح 7 قال: «حدثنا المظفر بن جعفر بن المظفر العلوی السمرقندی – رضی الله عنه – قال: حدثنا جعفر بن محمد بن مسعود العیاشی،عن ابیه،عن احمد بن علی بن کلثوم،عن علی بن احمد الرازی،عن احمد بن اسحاق بن سعد،قال: سمعت ابامحمد الحسن بن علی العسکری علیهماالسلام یقول: الحمد الله…» و فیه «الخلف من بعدی».
8) کمالالدین: ج 2 ص 408 ب 38 ح 4؛ کفایةالاثر: ص 489 و 490 ب 39 ح 2؛ اثباتالهداة: ج 3 ص 481 ب 32 ف 5 ح 185؛ البحار: ج 51 ص 161 ب 9 ح 13.
9) کمالالدین: ج 2 ص 433 ب 42 ح 13؛ اثباتالهداة ج 3 ص 669 ب 33 ح 37.
10) کمالالدین: ج 2 ص 407 ب 38 ح 3؛ البحار: ج 51 ص 160 و 161 ب 9 من ابواب النصوص ح 8؛ اثباتالهداة: ج 3 ص 481 ح 184 ب 32.
11) تاریخ الائمة: ص 14 ب «ولد الحسن بن علی العسکری علیهماالسلام».اقول: کتاب تاریخ الائمة،او تاریخ آل الرسول،او تواریخ الائمة او الموالید،کتاب موجز مختصر فی تاریخ موالید الرسول و فاطمة الزهراء و الائمة الاثنی عشر صلوات الله علیهم اجمعین؛ لابن ابیالثلج البغدادی المتوفی سنة (325 ه)،و هو ابوبکر محمد بن احمد بن محمد بن عبدالله بن اسماعیل،المعروف بابن ابیالثلج. قال ابن الندیم فی «الفهرست»: خاصی عامی،و التشیع اغلب علیه،و له روایة کثیرة من روایات العامة و تصنیفات فی هذا المعنی،و کان دینا فاضلا ورعا،انتهی. و توجد ترجمته فی غیره من کتب التراجم.و اما کتابه هذا فقد ظن انه من نصر بن علی الجهنمی؛ لان ابن ابیالثلج روی فی اوله موالید النبی صلی الله علیه وآله و سلم و سیدة النساء والائمة الی الرضا – علیهمالسلام – بسنده عن نصر عن الرضا علیهالسلام فظن ان جمیع الکتاب مروی عن النصر،و یظهر عدم صحة هذا الظن بالمراجعة الی الکتاب نفسه. هذا مضافا الی ان نصر بن علی مات فی ایام المستعین،سنة خمسین او احدی و خمسین بعد المائتین،و لو کان للنصر ایضا کتاب فی موالیدهم علیهمالسلام الی مولانا المهدی صلوات الله علیه – کما صرح به السید بن طاوس فی مهج الدعوات: ص 276،و اخرج منه هذا الحدیث،فقال: ذکر نصر بن علی الجهضمی،و هو من ثقات رجال المخالفین… فی کتاب «موالید الائمة» فقال: و من الدلائل ماجاء عن الحسن بن علی العسکری عند ولادة محمد بن الحسن: زعمت الظلمة… فساق الحدیث الی قوله: و سماه المؤمل – فلا محیص الا من القول بان وفاته وقعت بعد ولادة الامام علیهالسلام سنة 255 ه،و ان ما حکی عنه ان المستعین بعث الیه لیولیه القضاء فقال لامیر البصرة: ارجع فاستخیر الله تعالی،فرجع الی بیته فصلی رکعتین ثم قال: اللهم ان کان لی عندک خیر فاقبضنی الیک،فنام فنبهوه فاذا هو میت،غیر صحیح و ان مستقضیه غیر المستعین،و لعله کان المهتدی او المعتمد. و من المحتمل ان یکون الکتاب من النصر الی تاریخ میلاد مولانا الرضا علیهالسلام و وفاته،و ان احمد بن محمد الفاریابی الراوی عن نصر – و الذی یروی عنه ابن ابیالثلج بواسطة عتبة بن سعد بن کنانة – اتمه الی مولانا القائم – بابی هو و امی -.و علی جمیع الاحتمالات،نسبة الکتاب الی ابن ابیالثلج لم تقع فی غر محلة؛ لانه اما رواه عن الفاریابی و هو روی جزءا منه عن النصر و اتمه بنفسه،و اما دون مارواه عن النصر و الفاریابی و جمع ما بینهما فی هذا الکتاب.و کیف کان فالمسمی باسم موالید الائمة او تاریخ الائمة او… هو هذا الکتاب الذی رواه عن ابن ابیالثلج ابوالمفضل الشیبانی و غیره،فنسبة الکتاب الیه فی محله،کما ان الاعتماد علیه والحکم باعتباره کون روایه شخصا مثل ابن ابیالثلج ایضا فی محله،والله اعلم.غیبة الشیخ: ص 223 ح 686 و ص 231 ح 197؛ اثباتالهداة: ج 3 ص 430 ب 31 ف 10 ح 116.
12) کمال الدین: ج 2 ص 431 ب 42 ح 8؛ ینابیعالمودة: ص 460 ب 82؛ غیبة الشیخ 6 ص 100؛ اثباتالهداة: ج 3 ص 484-483 ب 32 ف 5 ح 196.
13) کمالالدین: ج 2 ص 431 ح 7 ب 42؛ البحار: ج 51 ص 5 ب 1 ح 10؛ تبصرة الولی: ص 46 – 45 ح 12.اقول: کون موتها علیهاالسلام قبل وفاة الامام ابیمحمد علیهالسلام – کما فی هذا الخبر – مخالف لغیره من الاخبار،مثل الخبر 804 و سیاتی تمام الکلام هناک.
14) کمالالدین: ج 2 ص 434 ب 43 ح 1؛ غیبةالشیخ: ص 230-229 ح 195؛ البحار: ج 51 ص 17 ب 1 ح 24؛ اثباتالهداة: ص 506 ب 32 ح 312.
15) کمالالدین: ج 2 ص 432 ب 42 ح 10؛ اثباتالهداة: ج 3 ص 484 ب 32 ف 5 ح 198؛ البحار: ج 51 ص 15 ب 5 ح 17.
16) کمال الدین: ج 2 ص 106 ب 45 ح 11 ط الاسلامیة،و ج 2 ص 432 ب 42 ح 11،ط مکتبة الصدوق،الا انه سقط منه قوله: «و امر ان یعق عنه ثلاثمائة شاة».اقول: لعل المراد من قوله: «وکنی بجعفر» فی هذا الحدیث،و فی الحدیث الخامس من الباب الثلاثین من کمال الدین ج 1 ص 318 «المکنی بعمه» هو عمه و عم آبائه الی الامامین السیدین الحسن و الحسین علیهمالسلام جعفر الطیار الشهید؛ احیاء لاسمه،و تقدیرا لجلالة مقامه،دون عمه الادنی جعفر بن علی بن محمد،و فی خبر عقید الخادم المروی ایضا فی کمالالدین ج 2 ص 474 ب 43 ح 25: «و یکنی ابوالقاسم،و یقال: ابوجعفر».البحار: ج 51 ص 15 ب 5 ح 18؛ اثباتالهداة: ج 3 ص 484 ب 32 ح 199 و لیس فیهما «و امر ان…».
17) کمالالدین: ج 2 ص 433 ب 42 ح 16؛ البحار: ج 51 ص 16 ب 5 ح 21؛ اثباتالهداة: ج 3 ص 484 ب 32 ف 5 ح 202.
18) کمالالدین: ج 2 ص 441 ب 43 ح 11 ط مکتبة الصدوق،و ج 2 ص 114 و 115 ب 47 ح 12 ط الاسلامیة. و لایخفی علیک ان اختلاف رقم الابواب و الاحادیث فی النسختین لاواقع له،غیر ان فی نسخة مطبوعة جعل المحقق بابین بابا واحدا،و جعل او زعم حدیثین حدیثا واحدا و فی نسخة اخری انتهی اجتهاد المحقق الی عکس ذلک،و بالاشارة الی النسختین یرفع الاشتباه.و اما «نسیم» فالمصرح به فی هذا الخبر و ما روی ایضا فی کمالالدین فی ج 2 ص 430 ب 42 ح 5 (ط مکتبة الصدوق)،و ج 2 ص 104 ب 45 ح 5 (ط الاسلامیة) انها امراة،و المصرح به فی روایة الشیخ فی غیبة (ص 139 فصل ولادته علیهالسلام): عن محمد بن یعقوب رفعه عن نسیم الخادم خادم ابیمحمد علیهالسلام انه کان رجلا. والارجح عندی انها کانت امراة؛ لانها و ماریة – امراة اخری – روتا کما فی الروایة الاخری التی اشرنا الیها بانه علیهالسلام لما سقط من بطن امه جاثیا علی رکبتیه… الخ،و هذا مالا یشهد به الا النساء،و لا یرد ذلک انه لیس فی الروایة شهودهما عند ولادته،فلعلهما شهدتا بما کان معلوما عندهما یشهادة النساء،فان ذلک خلاف ظاهر الحدیث،فتامل فیه.شهو فیما رواه الشیخ فی الغیبة قال بدل «بعد مولده بلیلة»: «بعد مولده بعشر لیال».الخرائج: ج 2 ص 692 فصل اعلام الامام المهدی «عن ابراهیم الکرخی قال: حدثنا نسیم خادم ابیمحمد»،و فیه: «و قد دخلت علیه بعد عشرة ایام من مولده».اثباتالوصیة: ص 198 عن علان قال: حدثنی نسیم خادم ابیمحمد علیهالسلام و فیه: «بعد مولده بلیلة».اقول: لا یوجب مثل هذه الاختلافات فی الروایات ضعف اصل ما یدل علیه و اتفق جمیع الرواة و المآخذ علیه،فان امثال هذا الاختلاف – – سیما بعد ما نعلم من انهم ربما یروون الاحادیث بالمضمون – یقع فیها،و الفطن بالحدیث یعرف موارد ذلک،و یاخذ بالقدر المشترک و المتیقن الذی اتفقت علیه الفاظ الحدیث،او ما کان رواته احفظ او اضبط،او کان ارجح بحسب المرجحات العقلائیة المذکورة فی کتب الدرایة،و لایرد الحدیث بمجرد هذه الاختلاف الفرعیة.البحار: ج 52 ص 30 ب 18 ح 24؛ کشف الغمة: ج 2 ص 500؛ منتخبالانوار المضیئة: ص 160؛ الوسائل: ج 8 ص 461 ب 59؛ حلیةالابرار: ج 2 ص 544 ب 10.
19) کمالالدین: ج 2 ص 433 ب 42 ح 14؛ اثباتالهداة: ج 3 ص 484 ب 32 ح 201؛ البحار: ج 51 ص 16 ب 1 ح 20.
20) غیبة الشیخ: ص 273-271 ح 237 فصل اخبار بعض من رآه.اقول: هذا الخبر یدل علی ان اباسهل النوبختی کان یری ان ولادته علیهالسلام وقعت فی سنة ست و خمسین و مائتین،و مثله خبر ابیهارون (کمالالدین: ج 2 ص 432 ب 42 ح 9).البحار: ج 52 ص 16 و 17 ب 18 ح 14،تبصرة الولی: ص 166،164 ح 69؛ اثباتالهداة: ج 3 ص 415 ب 31 ح 55 مختصرا و فی ص 509 ح 325 ب 32 اخرج صدره و ذیله.
21) اعلم انه اختلفت الروایات فی نهایة حال ام الامام علیهالسلام،ففی بعضها انها حصلت بعد وفاة الامام ابیمحمد العسکری علیهالسلام فی دار محمد بن علی بن حمزة بن الحسن بن عبید الله بن العباس بن مولانا امیرالمومنین علی بن ابیطالب علیهالسلام (و صفوه بانه ثقة عین فی الحدیث،صحیح الاعتقاد،له کتاب)،و فی بعضها انها طلبت من الامام ابیمحمد علیهالسلام ان یدعو لها بالموت قبل وفاته علیهالسلام فاستجیب دعاؤه،و فی بعضها انها کانت حاضرة عند وفاة الامام علیهالسلام (و هو هذا الخبر)،و فی بعضها انها هاجرت الی مکة المکرمة فی حیاة الامام علیهالسلام مع ابنه الحجة علیهماالسلام،بامر الامام ابیمحمد علیهالسلام. و کما تری اکثر هذه الروایات قد دل علی حیاتها بعد الامام علیهالسلام،والظاهر الارجح حیاتها بعد وفاة الامام ابیمحمد علیهالسلام،و الشاهد علی ذلک وقوع قبرها خلف قبر الامام ابیمحمد علیهالسلام.و علی کل حال لایضر مثل هذه الاختلافات ما نحن بصدده،فان اعتمادنا فی هذا الکتاب علی ما تواترت به الاحادیث او استفاضت به فی الاقل دون اخبار الآحاد،فالاخبار یؤید بعضها بعضا فیما اتفقت علیه. و لایخفی علیک ان مثل هذه الاختلافات الفرعیة قد وقعت فی تواریخ السائرین من الائمة و الانبیاء و رجالات التاریخ،و کیفیات وقوع الحوادث المهمة المقطوع باصلها عند الکل دون ان یصیر ذلک سببا للشک فی اصل وجود الاشخاص،و احوالهم المعلومة،و الحوادث التاریخیة المشهورة. هذا مضافا الی ان الظروف و الاحوال التی کان عصر الامام ابیمحمد علیهالسلام الی بعد وفاته محفوفا بها ربما تقتضی خفاء مثل هذه الامور الجزئیة.
22) اثباتالوصیة: ص 195-194؛ عیون المعجزات: ص 138 نحوه عن احمد بن مصقلة،و لیس فیه خروج الصاحب علیهالسلام مع ام الامام ابیمحمد علیهالسلام الی مکة،فلفظه هکذا: «ثم سلم الاسم الاعظم و المواریث و السلاح الی القائم الصاحب علیهالسلام،و خرجت ام ابیمحمد الی مکة».اقول: من المحتمل کون احمد بن مصقلة المذکور فی عیون المعجزات احمد بن عبدالله بن عیسی بن مصقلة بن سعد الاشعری القمی،منسوبا الی جده الاعلی،کما اتفق ذلک فی اسناد کثیر من الروایات،و علیه یکون هو من ابناء عمومة احمد بن اسحاق بن عبدالله بن سعد بن مالک بن الاحوص الاشعری ابیعلی القمی،الذی روی عن ابیجعفر الثانی و ابیالحسن،و کان خاصة ابیمحمد علیهالسلام،و رای صاحب الزمان علیهالسلام.و اما احمد بن عبدالله،فقال النجاشی: «ثقة،له نسخة عن ابیجعفر الثانی علیهالسلام»،و علی هذا کان معاصرا لابن عمه احمد بن اسحاق،و ادرک الامام أبامحمد علیهالسلام،و کان حیا الی بعد سنة ستین و مائتین.و اما احتمال اتحاد احمد بن عبدالله و احمد بن اسحاق فلاشاهد له غیر انتهاء نسبهما الی سعد،و غیر اتحاد اسم جد احمد بن اسحاق مع اسم والد احمد بن عبدالله،و احتمال سقوط «اسحاق» عن نسبة احمد بن عبدالله و عیسی بن مصقلة عن نسبة احمد بن اسحاق،فکان النسبة هکذا: «احمد بن اسحاق بن عبدالله بن عیسی بن مصقلة بن سعد بن مالک بن الاحوص الاشعری»،و لعلک تجد لهذا الاحتمال – مع بعده فی نفسه بعض الشواهد عندما راجعت تراجم سائر رجال هذا البیت،کما انه یحتمل ان یکون احمد بن اسحاق ابن اخ احمد بن عبدالله.هذا کله،و لکن الاقرب الی الاعتبار تعددهما. نعم احتمال کون احمد بن مصقلة هو احمد بن عبدالله بن عیسی بن مصقلة قوی جدا.اثباتالهداة: ج 3 ص 579 ب 32 ف 56 ح 750 مختصرا عن المعسودی.
23) کفایة المهتدی (الاربعین): ص 104 ح 28؛ الاربعین الموسوم بکشف الحق: ص 8 ح 1 و ص 136 و 137 ح 22؛ اثباتالهداة: ج 3 ص 569 ب 32 ف 44 ح 680.
24) قال الشیخ المفید – رضوان الله علیه – فی الفصول العشرة فی الغیبة ص 9: «و الخبر بحصة ولد الحسن قد ثبت باوکد ما یثبت به انساب الجمهور من الناس،اذ کان النسب یثبت بقول القابلة،و مثلها من النساء اللاتی جرت عادتهن بحضور ولادة النساء و تولی معونتهن علیه،و باعتراف صاحب الفراش وحده بذلک دون من سواه،و بشهادة رجلین من المسلمین علی اقرار الاب بنسب الابن منه. و قد ثبتت اخبار عن جماعة من اهل الدیانة،و الفضل،والورع،والزهد،و العبادة،و الفقه،عن الحسن بن علی انه اعترف بولادة المهدی علیهالسلام،و آذنهم بوجوده،و نص لهم علی امامته من بعده،و بشماهدة بعضهم له طفلا،و بعضهم له یافعا و شابا کاملا،و اخراجهم الی شیعته بعد ابیه الاوامر و النواهی والاجوبة عن المسائل،و تسلیمهم له حقوق الائمة من اصحابه. و قد ذکرت اسماء جماعة ممن و صفت حالهم من ثقات الحسن بن علی علیهماالسلام،و خاصته المعروفین بخدمته و التحقیق به،و اثبت مارووه عنه فی وجود ولده،و مشاهدتهم من بعده،و سماعهم النص بالامامة علیه،و ذلک موجود فی مواضع من کتبی،و خاصة فی کتابی المعروف احدهما بالارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد،و الثانی الایضاح فی الامامة والغیبة،و وجود ذلک فیما ذکرت یغنی تکلف اثباته فی هذا الکتاب».
25) کمالالدین: ج 2 ص 423-417 ب 41 ح 1؛ غیبة الشیخ: ص 214-208 ح 178 نحوه؛ البحار عن غیبة الشیخ: ج 51 ص 10 – 6 ح 12 ب 1؛ و عن کمالالدین: ح 13 ص 11-10؛ اثباتالهداة: ج 3 ص 365-363 ب 29 ف 2 ح 17،و فی ص 409 – 408 ب 31 ف 1 ح 37 مختصرا.
